Wieża ciśnień w Kościanie

Wieża ciśnień w Kościanie – wieża ciśnień znajdująca się przy ulicy Czempińskiej w Kościanie w województwie wielkopolskim.

Wieża ciśnień w Kościanie

nr rej. 238/Wlkp./A z 7.7.2005
Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Kościan
Adres	ul. Czempińska 2
Styl architektoniczny	historyzm
Ukończenie budowy	1908
Ważniejsze przebudowy	2013
Zniszczono	1945
Położenie na mapie Polski Wieża ciśnień w Kościanie
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Wieża ciśnień w Kościanie
Położenie na mapie powiatu kościańskiego Wieża ciśnień w Kościanie
Położenie na mapie Kościana Wieża ciśnień w Kościanie
52°05′41,0856″N 16°39′32,0508″E

Historia

Historia kościańskich wodociągów sięga XV wieku, kiedy to drewnianymi rurami wodę kierowano na Rynek, a czerpał ją specjalny pracownik – lejwoda. W późniejszym okresie wykopano 10 studni miejskich. Poziom wód obniżał się w nich znacząco, w związku z czym mieszkańcy czerpali wodę bezpośrednio z kanału Obry, co skutkowało zachorowaniami, a nawet epidemią tyfusu (1896). W latach 1896–1904 wykopano więc studnie typu abisyńskiego, ale i one z czasem nie zaspokajały miejskiego zapotrzebowania na wodę. W 1902 rozpoczęto poszukiwania firmy, która kompleksowo rozwiąże kwestię zaopatrzenia Kościana w wodę. Wygrała koncepcja Xavera Geislera z Poznania. Wieża wraz z wodociągami została zbudowana w stylu neogotyckim, a cała sieć rozpoczęła działalność 18 listopada 1908^[1].

Wieża ucierpiała w 1945, kiedy to została trafiona kilkoma pociskami czołgowymi – uszkodzony był dach, zbiornik na wodę i mury. Została wyremontowana i działała w pełni do lat 60. XX wieku, ale potem, w miarę otwierania kolejnych ujęć wodnych, stanowiła już tylko rezerwuar. Z eksploatacji wyłączono ją w latach 90. XX wieku, zaś w 2013 roku po gruntownym remoncie w jej wnętrzu powstała ścianka wspinaczkowa oraz obserwatorium astronomiczne^[1].

Architektura

Budowla ma 40 metrów wysokości i została założona na planie kwadratu o boku długości 8,76 metra. Stalowy, nitowany zbiornik wodny systemu Thiema (pojemność 250 m³) umieszczono na wysokości 25 metrów. Geisler, mimo rodzących się w architekturze tendencji modernistycznych stworzył dzieło mocno zindywidualizowane, o formach mocno historycznych. Prawdopodobną inspiracją dla formy wieży mógł być herb Kościana, jak również oddany do ruchu w 1892 londyński Tower Bridge. Cokół wykonano z łamanego kamienia w wątku cyklopowym, ściany z żółtej cegły, a detal z cegły czerwonej. Tarcza wodowskazu przypomina tarczę zegarową. Pod tarczą, w płycinie, umieszczono napis Wasserwerk Kosten (obecnie: Wieża ciśnień)^[1].

W 1910 Stowarzyszenie Pruskich Architektów przyznało obiektowi nagrodę, jako najnowocześniejszemu w ówczesnych Niemczech^[1].

7 lipca 2005 budowla została wpisana do rejestru zabytków (wraz z budynkiem stacji pomp i filtrów oraz domem kierownika wodociągów)^[1]. Wieża była remontowana w latach 2011-2013. Obecnie mieszczą się w niej obserwatorium astronomiczne, ścianki wspinaczkowe i sala konferencyjna. Prawdopodobnie dach budowli jest jedynym na świecie obrotowym dachem obserwatorium astronomicznego o podstawie prostokątnej^[2].

Obiekt otrzymał w 2015 wyróżnienie w konkursie Zabytek Zadbany, w kategorii adaptacja obiektów zabytkowych^[3].

Przypisy

1. Katarzyna Wacławska, Per aqua ad astra, czyli... od wieży wodociągowej do wieży multimedialnej, w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2015, s. 309-317, ISBN 978-83-931388-9-0.
2. Wieża ciśnień. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kościanie. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)].
3. Jolanta Goszczyńska, Wielkopolscy laureaci konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” w latach 2013-2015, w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2015, s. 304, ISBN 978-83-931388-9-0.

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna