Wams
obcisły męski kaftan z XVI-XVII wieku / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Wams (niem.) – rodzaj krótkiego obcisłego kaftana noszonego przez mężczyzn od połowy XVI do połowy XVII wieku, rozpowszechnionego przede wszystkim w Hiszpanii i Niemczech.
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem dublet (ubiór) (dyskusja).
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Wams.AltesKleidungsst%C3%BCck.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Troschel_W%C5%82adys%C5%82aw_Sigismund_Vasa.jpg/640px-Troschel_W%C5%82adys%C5%82aw_Sigismund_Vasa.jpg)
Jako przekształcenie włoskiego sajana był on bardziej dopasowany i z przodu cienko podwatowany, pozbawiony dekoltu i o usztywnionych ramionach, a w talii wcięty, spiczasto wydłużony i zakończony krótką baskiną[1]. Jego nazwę wywodzi się od starofrancuskiego wambais, jak w średniowieczu określano kaftan zakładany pod zbroję[2].
Usztywniony i nieznacznie podwatowany wams był ubiorem obcisłym, na przodzie wydłużonym w szpic, z watowanymi wałkami na ramionach. Wykonywano go z sukna, atłasu lub aksamitu; zdobiono nacinaniem, haftem albo pasmanterią. Na przełomie XVI/XVII w. jego odmianą była kazjaka, odznaczająca się podwójnymi rękawami zróżnicowanej barwy i zdobionymi drobnym perforowaniem[3].
Skrócone wamsy najemnych żołnierzy (landsknechtów) sięgały jedynie do pasa, charakteryzowały się za to licznymi głębokimi rozcięciami i dużą barwnością (z łączeniem niekiedy aż 4 kolorów), powszechnie zwracających uwagę fantazją i dziwactwem. Za ich przykładem elementy te zaczęto stosować w ekscentrycznej modzie dworskiej, wywierały one też pewien wpływ na ubiór pozostałej ludności[4]. W Polsce wamsy w ogóle nie zyskały popularności jako wytwór mody cudzoziemskiej; noszono je tylko w środowisku dworskim za przykładem króla Zygmunta III Wazy[5]. Portret małoletniego królewicza Władysława (1605) świadczy, że na dworach w wamsy strojono także dzieci; czasem moda francuska nakazywała uwypuklanie podkładem przodu tego stroju w tzw. gęsi brzuch[6].