![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/%25D0%25A3%25D1%2587%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B8_%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25BA%25D1%2583%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B0_%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%25BB%25D1%2583%25D1%2587%25D1%2588%25D0%25B8%25D0%25B9_%25D0%25BD%25D0%25B0%25D1%2586%25D0%25B8%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0%25D0%25BB%25D1%258C%25D0%25BD%25D1%258B%25D0%25B9_%25D0%25BA%25D0%25BE%25D1%2581%25D1%2582%25D1%258E%25D0%25BC_%25D0%25B2_%25D0%25BF.%25D0%25A2%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD.jpg/640px-%25D0%25A3%25D1%2587%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B8_%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25BA%25D1%2583%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B0_%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%25BB%25D1%2583%25D1%2587%25D1%2588%25D0%25B8%25D0%25B9_%25D0%25BD%25D0%25B0%25D1%2586%25D0%25B8%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0%25D0%25BB%25D1%258C%25D0%25BD%25D1%258B%25D0%25B9_%25D0%25BA%25D0%25BE%25D1%2581%25D1%2582%25D1%258E%25D0%25BC_%25D0%25B2_%25D0%25BF.%25D0%25A2%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD.jpg&w=640&q=50)
Tuwińcy
naród turkijski w Rosji i Mongolii / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Tuwińcy (dawniej Urianchajcy, Sojoci, czasem nazywani Tuwijczykami[1]) – naród turkijski, żyjący w Tuwińskiej Republice Autonomicznej w południowej Syberii, w Mongolii (24 tys.) i Chinach. Społeczność Tuwińców w Rosji liczy 264 tysiące osób (w 2010)[2]. Mongolscy Tuwińcy zasymilowali się wśród Mongołów i nie używają już własnego języka tuwińskiego.
![]() | |||
Populacja |
ok. 281 tys. | ||
---|---|---|---|
Miejsce zamieszkania | |||
Język | |||
Religia | |||
Grupa | |||
|
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Doshpuluur_player%2C_Paris_2010.jpg/640px-Doshpuluur_player%2C_Paris_2010.jpg)
Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani Todżyńczykami, stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami reniferów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia, mieszkają, podobnie jak Mongołowie, w jurtach. Pierwotną religią Tuwińców był szamanizm, współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od XVIII wieku zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje buddyzm tybetański.
Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały Chiny, w okresie 1911–1914 faktycznie niepodległa Mongolia, a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią Rosji. W 1921 roku powstała formalnie niezależna Tuwińska Republika Ludowa, będąca w praktyce formą radzieckiego protektoratu. W 1944 roku republikę zlikwidowano i włączono do ZSRR.
Obecnie[kiedy?] Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew – chöömej. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione.
Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia mieszkając w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich tipi. Tuwińcy ci hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają „Catanami”.
Tuwińcy mieszkają także w chińskim regionie Sinciangu, m.in. nad jeziorem Kanas, gdzie ujmuje się ich w spisie pomiędzy Mongołami lub Ojratami[3].