Loading AI tools
gatunek ssaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczekuszka urwiskowa[3] (Ochotona iliensis) – odkryty w 1983 roku roślinożerny gatunek ssaka z rodziny szczekuszkowatych[4][5][6] występujący endemicznie w masywie Borohoro Shan[2] położonym w chińskiej części systemu górskiego Tienszan, w autonomicznym regionie Sinciang[5][4][2]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody nadała szczekuszce urwiskowej status gatunku zagrożonego[2].
Szczekuszka urwiskowa została odkryta w 1983 roku przez Li Weidonga z Xinjiang Academy of Environmental w Urumczi. W 1983 i 1985 naukowcy schwytali zwierzęta, których zbadanie pozwoliło na opublikowanie w 1986 pierwszego naukowego opisu gatunku (Li & Ma, 1986)[4]. Holotyp, okaz samicy schwytanej 5 sierpnia 1983 na zboczu góry Nilka, na wysokości 3200 m n.p.m. oznaczono numerem 83001. Holotyp wraz z paratypem oznaczonym 85004 (samica, schwytana 14 sierpnia 1985 w tej samej okolicy na wysokości 3300 m n.p.m.) zostały zachowane w stacji epidemiologicznej prefektury Ili (Ili Prefecture Health and Antiepidemic Station) w Yining. Paratyp (samiec, schwytany 13 sierpnia 1985 w tym samym miejscu) oznaczony nr. 85003 został przekazany do Instytutu Zoologii Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie[4]. Przez kolejne dziesięć lat prowadzono badania odkrytych szczekuszek w zakresie zasięgu geograficznego, ekologii, trybu życia i zwyczajów żywieniowych, lecz gatunek nadal jest zaliczany do stosunkowo mało poznanych[5].
Angielska nazwa Ili Pika oraz epitet gatunkowy iliensis są eponimami honorującymi prefekturę Ili, z której pochodzi Li Weidong[7].
Szczekuszki urwiskowe są ssakami o średniej wielkości. Całkowita długość ciała (tułów z głową) osiąga 20,3-20,4 cm[2], przy masie ciała 216,5-250 g. Uszy mają długość 36-37 mm, a tylne kończyny 42-43 mm[4][5]. Obydwa te wymiary są największe wśród gatunków z rodzaju Ochotona[4]. Sierść zwierząt ma jasne wybarwienie z dużymi rdzawo-czerwonymi plamami na czole i na boku szyi[5]. Największy wymiar czaszki osiąga długość około 45 mm[4]. Głowa szczekuszki urwiskowej przypomina z wyglądu głowę pluszowego niedźwiadka[8].
Szczekuszki urwiskowe są roślinożercami, o dwuetapowej metodzie trawienia pokarmu[5]. Żywią się trawami, ziołami i innymi górskimi roślinami[8]. Siedlisko stanowią lekko nachylone ściany skalne i urwiska z szeregiem szczelin, które służą zwierzętom jako nory[5]. Nie komunikują się za pomocą dźwięków[9].
Szczekuszki urwiskowe są aspołeczne. Wiodą samotniczy tryb życia[5] lub żyją w małych populacjach[9]. Są naziemne[5]. Zasadniczo wiodą dzienny tryb życia, ale mogą być także aktywne nocą. Najprawdopodobniej samica rodzi tylko jedno lub dwa młode w ciągu roku[9].
Szczekuszki urwiskowe występują endemicznie w masywie Borohoro Shan[2] położonym w chińskiej części systemu górskiego Tienszan, w autonomicznym regionie Sinciang, na wysokości 2800-4100 m n.p.m. Zasięg występowania gatunku jest szacowany na mniej niż 20 000 km², lecz powierzchnia łagodnie nachylonych ścian skalnych, które stanowią siedlisko szczekuszki urwiskowej, stanowiła w 2005 r. tylko 17% tego obszaru. Z tego powodu inwentaryzacja populacji tych zwierząt jest utrudniona[5], a poszczególne populacje są znacznie pofragmentowane[9].
Według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody szacowana liczebność populacji w początku lat 90. XX wieku nie przekraczała 2000 osobników[2]. W 2005 podjęta została próba weryfikacji liczebności gatunku, która wykazała, że na przestrzeni 10 lat obszar zasiedlany przez O. iliensis zmniejszył się do 57% terenów zamieszkanych wcześniej. Przyczyny tak znacznego spadku liczebności nie są znane, ale prawdopodobny wpływ ma presja związana ze zwiększaniem zasięgu wypasu zwierząt hodowlanych oraz zanieczyszczenie środowiska. Ze względu na rozproszenie i małą liczebność populacji oraz niską stopę przyrostu reprodukcyjnego gatunek ma małe szanse na odbudowanie liczebności i przełamanie niekorzystnego trendu spadkowego. Nie są podejmowane żadne czynne działania ochronne. Szczekuszka urwiskowa uzyskała status gatunku zagrożonego[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.