Szczególnie zarządzany obszar Antarktyki

Szczególnie zarządzany obszar Antarktyki, ASMA (od ang. Antarctic Specially Managed Area) – obszar Antarktyki podlegający specjalnej ochronie w celu ułatwienia planowania i koordynacji działalności ludzkiej. Obszary te mogą być ustanawiane na podstawie załącznika V do Protokołu o ochronie środowiska naturalnego (tak zwanego protokołu madryckiego, podpisanego w Madrycie 4 października 1991)^[1].

Mogą one obejmować obszary (zarówno lądowe, jak i morskie), na których występuje ryzyko wzajemnej ingerencji zainteresowanych stron lub skumulowania wpływu działań na środowisko, a także miejsca będące historycznym świadectwem odkryć i badań Antarktyki. W odróżnieniu od szczególnie chronionych obszarów Antarktyki (ASPA), wstęp do szczególnie zarządzanych obszarów Antarktyki nie wymaga zezwolenia, chociaż w obrębie obszaru ASMA może znajdować się jeden lub więcej obszarów ASPA, wymagających pozwolenia na wstęp^[1].

Obszary ustanawiane są w czasie corocznych spotkań konsultatywnych Układu antarktycznego (Antarctic Treaty Consultative Meeting – ATCM) na wniosek dowolnego z państw prowadzących działania naukowe na obszarze Antarktyki (państw stron Protokołu o ochronie środowiska naturalnego do Układu antarktycznego) lub Komitetu Ochrony Środowiska (Committee for Environmental Protection – CEP), Komitetu Naukowego Badań Antarktycznych (Scientific Committee on Antarctic Research – SCAR) czy Komisji do spraw Zachowania Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (Commission for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources – CCAMLR). Strona wnioskująca o wyznaczenie obszaru zobowiązana jest następnie do zarządzania nim^[1].

Lista obszarów

Zostało wyznaczonych siedem szczególnie zarządzanych obszarów Antarktyki; w 2014 roku z tej listy skreślono jeden z nich^[2]:

Nr	Nazwa	Położenie	Powierzchnia km²	Kraj proponujący
1	Admiralty Bay	Wyspa Króla Jerzego, Szetlandy Południowe	409,54	Brazylia,  Ekwador  Peru,  Polska  Stany Zjednoczone
2	McMurdo Dry Valleys	Południowa Ziemia Wiktorii, Antarktyda Wschodnia	17 945,42	Nowa Zelandia  Stany Zjednoczone
3	Cape Denison, Commonwealth Bay (wykreślony)	Ziemia Jerzego V, Antarktyda Wschodnia	1,11	Australia
4	Deception Island	Szetlandy Południowe	158,56	Argentyna,  Chile  Hiszpania,  Norwegia  Stany Zjednoczone  Wielka Brytania
5	Amundsen-Scott South Pole Station	Biegun południowy, Płaskowyż Polarny	26 286,03	Stany Zjednoczone
6	Larsemann Hills	Ziemia Księżniczki Elżbiety, Antarktyda Wschodnia	252,54	Australia,  Chiny  Indie,  Rosja  Rumunia
7	Southwest Anvers Island and Palmer Basin	Archipelag Palmera	3548,53	Stany Zjednoczone

Zobacz też

• Historyczne Miejsca i Pomniki Antarktyki

Przypisy

1. Protokół o ochronie środowiska do Układu w sprawie Antarktyki, sporządzony w Madrycie dnia 4 października 1991 r., Dz.U. z 2001 r. nr 6, poz. 52.
2. Antarctic Protected Areas Database. Antarctic Treaty Secretariat. [dostęp 2015-07-08]. (ang. • hiszp. • niem. • ros.).

Linki zewnętrzne

• Status of Antarctic Specially Protected Area and Antarctic Specially Managed Area Management Plans. [w:] The Committee for Environmental Protection [on-line]. Antarctic Treaty Secretariat, 2014. [dostęp 2015-07-08].