Surogat (łac.surrogare, subrogare „wybierać zastępczo kogoś innego”; także: podróbka) – rzecz o charakterze zastępczym, używana jako namiastka, substytut innej rzeczy. Pojęcie to jest używane w odniesieniu do szerokiej gamy obiektów o charakterze materialnym (np. do produktów, substancji). Synonimem słowa „surogat” jest wyraz „erzac”, pochodzący od niemieckiego określenia Ersatz (ersetzen „wyręczyć, uzupełnić, odszkodować, zastąpić”).
Podróbki dżinsów na rynku w Bangkoku. Jest to też pewna forma zastępcza – klient za mniejsze pieniądze otrzymuje towar, który może uchodzić za oryginalny. Na pierwszym planie widać uszkodzoną „firmową” etykietę – efekt błędu w oprogramowaniu, które seryjnie produkuje fałszywe etykiety różnych znanych firm odzieżowych
Pojęcie surogatu w języku prawniczym występuje w kilku kontekstach:
o surogacie mówi się w związku z zasadą surogacji, która wyrażona jest np. w art 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Polega ona na tym, że w przypadku istnienia odrębnego majątku małżonków, w miejsce tego, co wyszło z danej masy majątkowej, wchodzi to, co zostało w zamian uzyskane. Surogatem są w tym przypadku przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.
pojęcie surogatu (i zasada surogacji) występuje również w przypadku bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405-414 Kodeksu cywilnego). Surogatem jest w tym przypadku wszystko to, co bezpodstawnie wzbogacony uzyskał w zamian bezpodstawnie uzyskanej korzyści lub jako naprawienie szkody w przypadku zbycia, utraty lub uszkodzenia tej korzyści.
w przypadku następczej niemożliwości świadczenia (art. 475 Kodeksu cywilnego), jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona, dłużnik ma obowiązek wydać wszystko to, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody – czyli właśnie surogaty. Tutaj również działa zasada surogacji.
o surogacie można też mówić w związku z możliwością funkcjonalnego zastąpienia jednej instytucji przez inną, np. kiedy karę umowną określa się jako surogat odszkodowania.
Rozróżnienie surogatów w kontekście zasady surogacji (1, 2, 3) od surogatów w kontekście funkcjonalnym (4) nie pretenduje do miana jakiegoś ścisłego podziału. Podkreśla ono tylko różne możliwe odcienie znaczenia pojęcia surogatu w języku prawniczym.
Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, Wydanie XVII rozszerzone;
Prawo cywilne zarys części ogólnej Aleksander Wolter, Jerzy Ignatowicz, Krzysztof Stefaniuk, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1999, wydanie II zmienione;
