Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Włókniak czerwonowinny, strzępiak czerwonowinny (Inosperma adaequatum (Britzelm.) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1879 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus adaequatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Matheny i Esteve-Rav. w 2019 r.[1]
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Synonimy: strzępiak jurajski (Andrzej Nespiak 1990), strzępiak brunatny (Barbara Gumińska, W. Wojewoda 1983)[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Inosperma wszystkie te nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę włókniak czerwonowinny[4].
Średnica 3–8 cm, stożkowato wypukły lub płaski z garbkiem. Brzeg cienki i wkrótce odginający się do góry, czasami falisty lub płatowaty. Powierzchnia jasnocielista, delikatnie jedwabista, pokryta brudnowiśniowymi lub brązowowiśniowymi łuseczkowi lub włókienkami. Zabarwienie jest najbardziej intensywne na środku, ku brzegowi jaśniejsze[5].
Zatokowato wycięte, prawie wolne, gęste, cienkie, z blaszeczkami, żółtoszarawe, brudnordzawe lub ochrowooliwkowe. Ostrza jaśniejsze, oszronione[5].
Wysokość 5–12 cm, grubość 0,6–2 cm, walcowaty, nieco tylko grubszy u podstawy, mięsisty, pełny. Pod kapeluszem niemal biały, delikatnie oszroniony, ku dołowi coraz ciemniejszy – od brudnoróżowego do ciemnofioletowego przy podstawie. Zabarwienie to pochodzi od pokrywających go brązowowiśniowych włókienek, a jego natężenie od ich ilości[5].
O barwie od białawej do brudnowiśniowej, najsilniej wybarwiony w garbku i przy podstawie trzonu. Zazwyczaj jest robaczywy i ma silnie odrażający zapach. Smak łagodny[5].
Zarodniki eliptyczne lub fasolkowate, gładkie, bez guzków 12–16,5 × 6,5–8,5 µm. Mają dość grube, rdzawobrązowe ściany. Podstawki 30–45(–60) × 10–13 µm, zazwyczaj 4–sterygmowe, o sterygmach długości do 5 µm. Nielicznie występują cienkościenne, hialinowe bazydiole o maczugowatym kształcie i rozmiarach 35–50 × 10–13 µm. W hymenium występują także inne płonne elementy. Są grubościenne, nieregularne i rdzawobrązowe[5].
Włókniak czerwonowinny znany jest w Europie, Ameryce Północnej i Azji[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano kilka stanowisk[3]. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Nowe, bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8].
Grzyb mikoryzowy. Występuje w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, ogrodach botanicznych, wśród opadłych liści, zwłaszcza pod grabami, leszczyna, bukami lub dębami. Owocniki od czerwca do października[3].
Najbardziej podobny morfologicznie jest strzępiak płowy (Inocybe cervicolor). Ma również identyczny, odrażający zapach[5]. Według R. Heima strzępiak czerwonowinny wytwarza dwa rodzaje zarodników: wydłużone makrospoory 15–20 × 6–9,5 µm i owalno-migdałkowate mikrospory 9–145 × 6–6,7 µm[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.