Stalag 369

Stalag 369 Kobierzyn – działający w okresie II wojny światowej, niemiecki obóz karny dla szeregowców i podoficerów armii francuskiej, belgijskiej i holenderskiej, którzy w myśl Konwencji Genewskiej odmówili pracy na rzecz III Rzeszy.

Stalag 369

Logo obozu na pomniku Stalagu 369 w Krakowie
Państwo	III Rzesza
Miejscowość	Kobierzyn (Kraków)
Rodzaj	Stalag
Data powstania	5 czerwca 1942
Data likwidacji	6 sierpnia 1944
Położenie na mapie Polski Stalag 369
Położenie na mapie województwa małopolskiego Stalag 369
Położenie na mapie Krakowa Stalag 369
50°00′33″N 19°54′26″E

Historia

Znajdował się w południowej części Krakowa, na granicy obecnych dzielnic VIII oraz IX, pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Zawiłą, Skośną i Żywiecką.

Obóz został zbudowany przez Niemców na nieużytkach i piaskach pomiędzy Kobierzynem a Borkiem Fałęckim. W październiku 1941 roku przywieziono tu pierwszych więźniów. Byli nimi wzięci do niewoli żołnierze Armii Czerwonej. Do 3 maja 1942 funkcjonował pod nazwą Oflag XIII A Nürnberg-Langwasser (Unterlager A), a od tego dnia jako Stalag 369 Kobierzyn^[1]. Przeznaczony był dla 5–6 tysięcy jeńców^[2]. W okresie jego istnienia przeszło przez niego od 12 do 16 tysięcy żołnierzy alianckich^[3]. Ewakuacja stalagu odbyła się w okresie 6–13 sierpnia 1944^[3]. W obozie zmarło czternastu żołnierzy alianckich, którzy zostali pochowani na znajdującym się kilkaset metrów na wschód borkowskim cmentarzu parafialnym. Po wojnie ich prochy zostały ekshumowane i ponownie pochowane w krajach pochodzenia.

Okoliczni mieszkańcy spontanicznie organizowali pomoc żywnościową dla jeńców, starali się na różne sposoby pomagać uwięzionym. Pomagali w ucieczkach, chociaż za ukrywanie zbiegów Niemcy karali śmiercią całe rodziny.

Za pomoc i opiekę nad więźniami obozu Stalag 369 w Kobierzynie, jeden z jej organizatorów profesor Jan Harasymowicz został uhonorowany Legią Honorową. Był on też jednym z inicjatorów powstania pomnika więźniów obozu, który odsłonięto w 1966.

Znani więźniowie

W obozie przebywał jako jeniec Jean Morin, francuski rysownik, który życie obozowe utrwalił w swoich pracach. Po zwolnieniu z obozu udało mu się bezpiecznie przewieźć rysunki do Francji. Reprodukcje grafik obozowych zostały wydane po wojnie, w formie książki zatytułowanej Gross-Hesepe Stalag 6C, Kobierzyn Stalag 369. Pologne. Stalags de Refractaires. 50 Dessins de Jean Morin. Souvenirs de Captivite 1940-1945 przez wydawnictwo Grenouilleau-Landais et les Fils z Bordeaux.

Innym znanym więźniem obozu był Francis Ambrière (pseudonim literacki Jean-Louisa Letelliera). Jego powieść-biografia Les Grandes Vacances, 1939-1945 (Długie wakacje, 1939-1945) wydana w 1946, cieszyła się powodzeniem we Francji i przyniosła autorowi prestiżową Nagrodę Goncourtów za rok 1940. Opisuje w niej także pobyt w stalagu i pomoc Polaków. Książka wydana została również w Polsce na początku lat 70. XX wieku.

Pomnik w miejscu gdzie znajdowała się brama obozu

Przypisy

1. Owoc ↓, s. 46
2. Owoc ↓, s. 49
3. Owoc ↓, s. 53

Bibliografia

• Jan Harasymowicz Stalag 369, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2006, ISBN 978-83-7242-384-9
• Francis Ambrière Długie wakacje 1939-1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1971,
• Tomasz Owoc. Obóz jeniecki w Krakau (Krakowie) 1941–1944. „Łambinowicki Rocznik Muzealny”. 216/39. s. 45-54.

Kontrola autorytatywna (obóz jeniecki):

• VIAF: 150325842
• LCCN: n2008086119
• J9U: 987007436497505171