Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Spondylus, w języku polskim również zawiaśnik – rodzaj ciepłolubnych małży morskich o wyjątkowo dekoracyjnych muszlach.
Spondylus[1] | |||
(Linnaeus, 1758) | |||
Muszla zawiaśnika Spondylus regius | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Rząd |
Pectinoida | ||
Nadrodzina |
Pectinoidea | ||
Rodzina |
zawiaśniki[2] | ||
Rodzaj |
Spondylus | ||
Synonimy | |||
|
Muszle spondylusów są charakterystyczne - bardzo podobne do muszli dość blisko spokrewnionych z nimi przegrzebków (należą do tej samej nadrodziny[3]), ale pokryte wystającymi kolcami. Kolce te mogą osiągać znaczne rozmiary - do 5 cm długości, przy średnicy całej muszli rzadko przewyższającej 10 cm[4]. Prawdopodobnie służą one jako miejsce osiedlania się rozmaitych organizmów, co ułatwia małżom maskowanie[5]. Muszle zawiaśników są kolorowe, a barwa zróżnicowana nawet wśród osobników jednego gatunku. Mają dobrze rozwinięty zamek, składający się z 2 zębów w jednej oraz 2 dołków w drugiej połówce muszli[4]. Spondylusy, podobnie jak przegrzebki, wyposażone są w oczy płaszczowe[6].
Spondylusy żyją na płytkim (zwykle do głębokości kilkunastu metrów), twardym dnie mórz tropikalnych i subtropikalnych. W odróżnieniu od przegrzebków, prowadzą stale osiadły tryb życia, przymocowując się do podłoża prawą połówką muszli.[4] Muszle zawiaśników spotykane są również jako skamieniałości.
Muszle zawiaśników od dawna służyły rzemieślnikom różnych części świata jako surowiec do wyrobu ozdobnych przedmiotów oraz jako inspiracja artystyczna. Zdaniem Thora Heyerdahla, muszle spondylusa były głównym towarem, importowanym do Peru z terenów Panamy i Ekwadoru w czasach prekolumbijskich. Wykonywano z nich wyroby rzemiosła artystycznego[7]. Również w starożytnym Peru wytwarzano naczynia, naśladujące kształtem muszle tych małży[5] lub zdobione ich przedstawieniami[8]. W kulturze Majów boga związanego prawdopodobnie z morzem znanego pod oznaczeniem porządkowym GI (prawdziwe imię nieznane) wyobrażano sobie z muszlami zawiaśnika w uszach[9]. Również do Europy Środkowej (w tym do Polski[10]) importowano w okresie neolitu paciorki, wykonane z muszli spondylusów z Morza Śródziemnego (prawdopodobnie wyłącznie Spondylus gaederopus)[5].
Obecnie znane są 72 pewne gatunki małży tego rodzaju oraz 2 określane jako nomen dubium:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.