Socjalistyczny feminizm
ideologia Polityczna / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Socjalistyczny feminizm – neolewicowy ruch polityczny powstały na przełomie lat 60. i 70. XX wieku jako jedna z gałęzi ruchu feministycznego. Jego początków można doszukiwać się jednak w publikacji Wołanie o prawa kobiety autorstwa Mary Wollstonecraft z 1792 roku oraz publikacji Williama Thompsona z początków XIX wieku[1]. Pierwszą publikacją, która użyła terminu socjalistycznego feminizmu, była prawdopodobnie publikacja Socialist Feminism: A Strategy for the Women's Movement wydana w 1972 roku przez Chicagowski Związek Wyzwolenia Kobiet[2][3]. Socjalizm feministyczny był początkowo popierany w Europie Zachodniej, jednak z powodu utożsamiania socjalizmu z totalitaryzmem i dogmatem, idea straciła na znaczeniu[4].
Według zwolenników socjalistycznego feminizmu, cel można osiągnąć poprzez działania na rzecz zakończenia ekonomicznego i kulturowego wyzyskiwania kobiet[5][6] oraz poprzez wyeliminowanie uprzedzeń dotyczących płci, pochodzenia etnicznego i klasy społecznej[7] . Współcześni zwolennicy tej idei poruszają również problem nierówności w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn[8] . Widzą też potrzebę współpracy z mężczyznami, którzy również byli wyzyskiwani przez kapitalizm[9].
Idea ta jest uważana za rozszerzenie argumentów zwolenników feminizmu marksistowskiego w kwestii roli kapitalizmu w wyzyskiwaniu kobiet i wspólnie podziela stosunek radykalnego feminizmu do płci i patriarchatu[10] . Zwolennicy socjalistycznego feminizmu odrzucają jednak popierane przez radykalnych feministów twierdzenie, że patriarchat jest jedynym lub głównym źródłem ucisku kobiet[10] ; uważają natomiast, że wyzysk kobiet wynika z powodu ich zależności finansowej od mężczyzn[11]. Próbowal połączyć walkę przeciwko wyzyskowi kobiet wraz z walką przeciwko dyskryminowaniu osób z powodu rasy, przynależności do danej klasy społecznej oraz orientacji seksualnych[11]. Część socjalistycznych feministów popiera radykalny feminizm, ponieważ wspólnym celem tych idei jest walka przeciwko patriarchatowi i kapitalizmowi[12] [13].
Działaczki socjalistyczno-feministycznej amerykańskiej organizacji Radykalne Kobiety oraz powiązanej z nią Socjalistycznej Partii Wolności wskazywali powód wyzyskiwania kobiet z wyzysku klas, powołując się na Genezę rodziny, własności prywatnej i państwa Fryderyka Engelsa oraz na Kobietę i socjalizm Augusta Bebla[4][14].
Feminizm socjalistyczny z samym marksizmem wspólnie podziela kierunek materializmu dialektycznego; jest to jeden z powodów, dla których socjalistyczni feminiści rozważają, w jaki sposób seksizm był determinowany przez systemy ekonomiczne poprzednich epok historycznych; odrzucają natomiast marksistowskie przekonanie, że walka klas jest jedynym definiującym aspektem w historii i rozwoju gospodarczym[15].
Według amerykańskiej feministki Carol Hanisch, sposobem na osiągnięcie socjalistycznego feminizmu jest integracja kobiet oraz rozmawianie o osobistych problemach; wyjaśniła to w wydanej w 1969 roku publikacji The personal is political[16]. Tytuł publikacji, użyty po raz pierwszy przez Hanisch, został przez zwolenników radykalnego feminizmu przyjęty jako podstawowe założenie tej idei.
Inna amerykańska feministka, Barbara Ehrenreich, opisała socjalistyczny feminizm jako ideę internacjonalistyczną i potępiającą rasizm oraz heteroseksizm[17].
W 2018 roku Kristen Ghodsee wydała książkę pod tytułem Why Women Have Better Sex Under Socialism; autorka podała, że kobiety są dyskryminowane przez wolny rynek, ponieważ kapitaliści uważają kobiety za słabsze, bardziej emocjonalne i niegodne zaufania; w konsekwencji prowadzi to do otrzymywania przez kobietę mniejszego wynagrodzenia niż przez mężczyznę[18] . Z kolei George Bernard Shaw powiedział, że "kapitalizm działa na kobiety jako ciągła łapówka za nawiązywanie stosunków seksualnych za pieniądze"[19] .
Socjalistyczny feminizm jest krytykowany przez część socjalistów, ponieważ uważają feminizm za indywidualistyczny i przeczący socjalizmowi[20][21].