Sobór efeski
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Sobór efeski – zgromadzenie biskupów chrześcijańskich Cesarstwa Rzymskiego zwołane przez cesarza Teodozjusza do Efezu w Azji, trwające od czerwca do sierpnia 431 roku[1]. W obradach uczestniczyło około 200 biskupów[2]. Sprawami organizacyjnymi i proceduralnymi zgromadzenia kierował cesarski komisarz Kandydian[3].
Zgromadzenie w Efezie uważane jest za trzeci sobór powszechny przez Kościoły katolickie, prawosławne, przedchalcedońskie i protestanckie[4]. Kościoły przedefeskie – między innymi Kościół perski, Kościół asyryjski, Kościół wschodnioindyjski czy Kościół Wschodu – nie uznały tego zgromadzenia za sobór i odrzuciły podjęte na nim decyzje[4][5].
Zwołanie zgromadzenia poprzedził konflikt pomiędzy biskupem Konstantynopola Nestoriuszem a biskupem Aleksandrii Cyrylem, który dotyczył poprawności używania pojęcia Matka Boża (Theotokos) wobec Marii, matki Jezusa z Nazaretu[1]. Polemika teologiczna między biskupami toczyła się wokół problemu, w jaki sposób to, co pochodzi od Boga i to, co jest z człowieka, zostało połączone w osobie Jezusa Chrystusa[6]. W historiografii konflikt ten nazywany jest sporem chrystologicznym[6]. Kontrowersje teologiczne przekształciły się w konflikt polityczny[7], który ogarnął kilka prowincji[8] i zagroził integralności Cesarstwa Rzymskiego[7][9].
Zgromadzenie w Efezie było jedynym soborem starożytnym, którego obrady wymknęły się spod kontroli władzy państwowej[10]. Biskupi podzielili się na dwie frakcje, które zebrały się osobno, nie uznawały się nawzajem i podjęły rozbieżne uchwały[11]. Każda z tych frakcji twierdziła, że jej obrady były soborem ekumenicznym[12]. Przywódcy obu frakcji zostali aresztowani i usunięci z urzędów[10][13]. W konsekwencji żaden z uchwalonych dokumentów nie został uznany przez cesarza i opublikowany[14][15]. Kilka różnych zbiorów materiałów rozpowszechniono wkrótce po zakończeniu obrad, ale dokumenty związane z soborem zostały zebrane dopiero w VI wieku[12].