Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Turowie

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej^[1] – prawosławna cerkiew katedralna w Turowie, istniejąca od połowy XII w. do 1230, gdy została zniszczona wskutek trzęsienia ziemi.

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej

sobór katedralny
Makieta soboru
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Turów
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Eparchia	turowska
Historia Data rozpoczęcia budowy połowa XII w. Data zakończenia budowy lata 70. XII w. Data zniszczenia 3 maja 1230 Data odbudowy nie odbudowany
Dane świątyni Styl staroruski Świątynia • materiał bud. • cegła Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 3
Położenie na mapie Białorusi Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
52,073272°N 27,723355°E

Zabezpieczone ruiny soboru

Historia

Budowa soboru w Turowie rozpoczęła się w połowie XII stulecia. Obiekt ten był ściśle połączony z zamkiem w Turowie i potocznie znany był także jako cerkiew zamkowa. Prace budowlane trwały do lat 70. XII w. W soborze odbywały się pochówki biskupów turowskich oraz książąt turowskich^[2]. Według Latopisu Ławrentijewskiego zniszczenie soboru nastąpiło 3 maja 1230 w czasie trzęsienia ziemi. Przyczyną zawalenia się budynku było usytuowanie go na piaszczystym podłożu^[2]. Do odbudowy świątyni nigdy nie doszło z powodu najazdów tatarskich na ziemię turowską, jak również walk między książętami. W Turowie nie powstał więcej obiekt sakralny dorównujący rozmiarami zniszczonej cerkwi^[2].

W XX w. odnalezione zostały fragmenty ścian pozostałe po soborze, jednak dopiero w latach 1961–1963 przeprowadzono kompleksowe prace archeologiczne, które pozwoliły odsłonić jego fundamenty. W czasie dalszych prac w 1992 odkryta została gramota metropolity kijowskiego Cyryla II, w której zezwalał on na zbiórkę funduszy na odbudowę świątyni^[2].

W latach 2010–2013 wzniesiono w Turowie sobór Świętych Cyryla i Laurentego Turowskich, będący upamiętnieniem soboru Zaśnięcia Matki Bożej^[3].

Architektura

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Turowie był jedną z największych cerkwi w metropolii kijowskiej. Obiekt ten został wzniesiony na planie krzyża greckiego, w stylu staroruskim. Jego konstrukcja opierała się na sześciu potężnych filarach. Cerkiew wieńczyła jedna kopuła usytuowana w miejscu przecięcia ramion krzyża greckiego. Każda z trzech naw soboru kończyła się absydą. Z zewnątrz świątynię zdobiła sztukateria^[2].

Cerkwie reprezentujące analogiczny typ budownictwa zostały w XII w. wzniesione w ośrodkach religijnych na ziemi kijowskiej, na Wołyniu, na Smoleńszczyźnie i na ziemi połockiej. Z obiektów tych najbliższy konstrukcyjnie cerkwi w Turowie jest sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu Wołyńskim^[2].

• 
  Model przedstawiający przypuszczalny wygląd cerkwi w Turowie
• 
  Fundamenty cerkwi

Przypisy

1. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 280. ISBN 978-83-61209-55-3.
2. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 158–161. ISBN 978-83-61209-55-3.
3. Кафедральный собор святителей Кирилла и Лаврентия Туровских. turov.by. [dostęp 2020-09-27]. (ros.).