Selenit

Selenit – bezbarwna, bardzo czysta odmiana gipsu, wykształcona w formie dużych tabliczkowych kryształów. Nazwą selenit określa się też czasami włóknistą odmianę gipsu, wykazującą księżycową poświatę, a niekiedy także efekt kociego oka. Okazy takiego gipsu są znane z Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji.

Selenit

Kryształ selenitu
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	CaSO 4·2H 2O[1][2][3][4][5]
Twardość w skali Mohsa	2[2][3][4]
Przełam	muszlowy[3]
Łupliwość	w jedną stronę doskonała, w dwie dobra[3]
Układ krystalograficzny	jednoskośny[1][2][3][4]
Gęstość minerału	2,2–2,4 g/cm³[1][2][3][4]
Właściwości optyczne
Barwa	bezbarwna do białej, z różnymi odcieniami kiedy zanieczyszczony[1][2][3][5]
Rysa	biała[2]
Połysk	perłowy lub szklisty[1][3][5][4]
Współczynnik załamania	1,520–1,529[2][3]
Dodatkowe dane
Szczególne własności	długie kryształy selenitu można wyginać, daje się zarysować paznokciem[1]

Nazwa pochodzi od stgr. σελήνη, selḗnē (księżyc) i λῐ́θος, líthos (kamień) (σεληνῑ́της, selēnī́tēs oznacza księżycowy kamień), nawiązując do specyficznego połysku tego minerału przypominającą księżycową poświatę^[5].

Właściwości

• Odmiana gipsu o połysku perłowym.
• Występuje w taflach (przezroczystych).

Występowanie

Klaster selenitu w Kryształowej Jaskini w Naica, Meksyk

Meksyk – Naica, St. Eulalia, USA – Kolorado, Utah, Nowy Meksyk (jaskinia Lechuguilla), Kanada – Nowy Brunszwik, Chile – na pustyni Atacama, Francja – okolice Paryża, Włochy – ok. Bolonii, Sycylia, Niemcy – Badenia, Harz, Las Turynski, Hiszpania – Saragossa, Polska – w dolinie Nidy, Sieroszowice, Lubin, Dobrzyń nad Wisłą, Chodzież k. Piły.

Zastosowanie

• Niegdyś cienkie płytki selenitu służyły jako szyby okienne, a przechodzące przez nie światło odznaczało się charakterystycznym miękkim blaskiem podobnym do światła księżyca.
• Z niego wyrabiane są przybory optyczne.
• Ładnie wykształcone, duże kryształy stanowią poszukiwany i wysoko ceniony kamień kolekcjonerski. Ich wielkość osiąga nawet 3 m, jednak wymiary najbardziej czystych okazów nie przekraczają kilkudziesięciu cm.
• Niekiedy są wykorzystywane jako materiał rzeźbiarski.

Zobacz też

• Kryształowa Jaskinia w Naica - miejsce występowania rekordowo wielkich kryształów selenitu
• alabaster
• gips
• róża pustyni

Przypisy

1. Minerały i kamienie szlachetne. Łatwe rozpoznawanie, Olesiejuk, 2009, s. 73, ISBN 978-83-7588-100-4.
2. WalterW. Schumann WalterW., Kamienie szlachetne i ozdobne. Wszystkie rodzaje i odmiany świata. 1600 okazów, Alma-Press, 2004, s. 226, ISBN 978-83-7020-324-5.
3. CallyC. Oldershaw CallyC., Ilustrowany atlas klejnotów i kamieni szlachetnych, Buchmann, 2008, s. 85, ISBN 978-83-60158-18-0.
4. MonicaM. Prince MonicaM., KevinK. Walsh KevinK., Kieszonkowy atlas skał i minerałów, SOLIS Andrzej Koper, 2006, s. 173, ISBN 83-87112-53-4.
5. Selenite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2022-06-13] (ang.).

Kontrola autorytatywna (odmiana minerału):

• LCCN: sh2015002911
• NKC: ph536696
• J9U: 987007417324505171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/selenite
• Catalana: 0238428
• DSDE: selenit

Identyfikatory zewnętrzne:

• identyfikator minerału w Mindat: 5527