Loading AI tools
konstrukcja z szyn Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rozjazd – konstrukcja z szyn umożliwiająca przejazd pojazdów szynowych z toru zasadniczego na tor zwrotny (odgałęźny) lub odwrotnie z określoną prędkością[1][2] bez konieczności przerwania jazdy[3].
Podstawowymi elementami rozjazdu są zwrotnica, krzyżownica, kierownica, szyny łączące (w torze zasadniczym i zwrotnym) oraz urządzenia nastawcze.
Rozjazdy dzielą się na[4]:
 rozjazd pojedynczy prawy lub lewy (na rysunku rozjazd prawy) | |
 rozjazd podwójny jednostronny prawy lub lewy (na rysunku rozjazd prawy) |
 rozjazd podwójny dwustronny symetryczny lub niesymetryczny (na rysunku rozjazd niesymetryczny) |
 rozjazd krzyżowy pojedynczy |
 rozjazd krzyżowy podwójny |
 rozjazd łukowy jednostronny prawy lub lewy (na rysunku rozjazd prawy) |
 rozjazd łukowy dwustronny symetryczny lub niesymetryczny (na rysunku rozjazd niesymetryczny) |
Rozjazdy podwójne stanowią w rzeczywistości dwa zblokowane, występujące jeden po drugim rozjazdy zwyczajne (pojedyncze).
Rozjazdy trójdrożne z możliwością przejazdu w trzech kierunkach (zwykle na wprost, w lewo i w prawo) są w Polsce stosowane raczej rzadko z uwagi na skomplikowaną konstrukcję i awaryjność. Głównie stosuje się je tam, gdzie ograniczona przestrzeń nie pozwala na ułożenie dwóch zwrotnic jedna po drugiej lub ogranicza w jakiś sposób pracę i ruch ludzi i pojazdów poza torami, czyli np. w zakładach przemysłowych, na torach bocznych itp.
Rzadko spotyka się rozjazdy krzyżowe łukowe oraz rozjazdy krzyżowe systemu Baeselera, w którym łuki szyn w obrębie środkowego czworoboku (pomiędzy krzyżownicami) stykają się zewnętrznie.
Skrzyżowanie torów bez elementów zwrotnicowych nie jest rozjazdem. Występuje także skrzyżowanie torów kolejowych z tramwajowymi[7].
Na torach stosuje się różne rozjazdy, na które wpływa typ szyny, promień łuku toru zwrotnego (długość) i skos (odchylenie).
Promień łuku toru zwrotnego (R) występuje w różnych wielkościach (w Polsce dla toru normalnego 1435 mm minimalny promień to 18 m[8], a maksymalny 2500 m[9]). Długość i promień łuku toru zwrotnego rozjazdu wpływa na maksymalną prędkość przejazdu pociągu na inny tor – im większy rozmiar rozjazdu tym większa dopuszczalna prędkość przejazdu[10]. Skos rozjazdu, w przypadku torowiska kolejowego, może wynosić od 1:4,8 do 1:26,5. Przy małych skosach pojazd szybciej przejeżdża przez rozjazd.
W Polsce stosuje się najczęściej rozjazdy o następujących parametrach[11]:
Ponadto na torach bocznych i wąskich można spotkać rozjazdy o mniejszych promieniach i większych skosach (np. krzyżowe R=150 m, skos 1:7; zwyczajne R=140 m, skos 1:7; R=150 m, skos 1:5 lub 1:7; R=190 m, skos 1:6,6 lub 1:7,5).
Przy jeździe na tor zwrotny lub z toru zwrotnego rozjazdu obowiązują (zazwyczaj) następujące ograniczenia prędkości:
Prędkości jazdy po rozjazdach łukowych zależą od promienia łuku toru zwrotnego powstającego w wyniku łukowania rozjazdu.
Dla zapewnienia prędkości maksymalnej powyżej 160 km/h (przy jeździe na wprost) często stosowane są nowoczesne rozjazdy z ruchomym dziobem krzyżownicy (rozjazdy tego typu mają R=500 m, 760 m lub 1200 m o skosach odpowiednio 1:12, 1:14 i 1:18,5). Dla dużych prędkości należy też stosować napędy zwrotnicowe o sile nastawczej przekraczającej 7 kN[13].
Na liniach tramwajowych podczas remontów ponadto korzysta się z rozjazdów nakładkowych.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
