Rongorongo tekst O
zabytek piśmiennictwa Polinezyjczyków / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Rongorongo tekst O, tabliczka z Berlina – pochodzący przypuszczalnie z XIX w. zabytek piśmiennictwa Polinezyjczyków zamieszkujących Wyspę Wielkanocną, zapisany pismem rongorongo.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Rongorongo_O_Boomerang_%28closeup%29.jpg/320px-Rongorongo_O_Boomerang_%28closeup%29.jpg)
Zabytek został zakupiony od tubylców w roku 1882 przez uczestników niemieckiej ekspedycji na Wyspę Wielkanocną i w roku następnym przekazano go do Muzeum Etnologicznego w Berlinie, w zbiorach którego wciąż pozostaje (pod numerem inwentarzowym VI 4878)[1][2]. Jest to częściowo zachowana inskrypcja w piśmie rongorongo wyryta na obrobionym przez człowieka kawałku konara pozyskanego z lokalnego drzewa Thespesia populnea[3] (choć wcześniej postulowano, że przedmiot powstał z drewna wyrzuconego na brzeg[4][5]). Tabliczka ma charakterystyczny zagięty kształt (co odpowiada specyfice rozwoju tego gatunku drzewa)[6], stąd też bywa zwana „bumerangiem”[2]. Jej wymiary to 103 × 12,5 × 6 cm[1]. Waży 2,6 kg, jest najcięższym zachowanym zabytkiem miejscowego piśmiennictwa[1]. Materiał ten wydatowano metodą radiowęgla14C, jednak wyniki były niejednoznaczne. Uwzględniając dodatkowe informacje historyczne o dacie zaniku znajomości pisma rongorongo wśród mieszkańców wyspy, wskazuje się na interwał czasowy powstania zabytku 1706–1870, przy czym najbardziej prawdopodobny jest okres 1830–1870[7].
Uważa się, że pierwotnie inskrypcje pokrywały całą powierzchnię tabliczki[5][8], jednak ze względu na to, że przez jakiś czas przed trafieniem w ręce badaczy przebywała ona w niekorzystnym środowisku (przypuszczalnie porzucono ją w jaskini i leżała tam na ziemi) i była narażona na wilgoć, gnicie oraz destrukcyjne działanie stawonogów (głównie stonóg), które drążyły kanały w drewnie[9][10], to napisy przetrwały prawie wyłącznie na jednej stronie przedmiotu, na odwrotnej udało się dopiero w roku 2021 rozpoznać 15 znaków[8]. Nawet na lepiej zachowanej stronie są obszerne wtórne ubytki tekstu[11]. W późniejszym okresie (od pierwszej analizy w 1883 r.) nie doszło do wyraźnego pogorszenia stanu zachowania tabliczki[12]. Szacuje się, że pełny zapis na tabliczce obejmował prawie 5300 znaków, tworzących ponad 4050 glifów w 28 liniach[13], i był to najdłuższy zapis wśród wszystkich znanych tekstów rongorongo[14], ale współcześnie widocznych jest tylko 387 glifów[15]. Przed pisaniem wyryto na tabliczce równoległe do siebie i do dłuższej osi tabliczki płytkie bruzdy o wysokości 1,5 cm i tekst nanoszono w tych bruzdach, co ułatwiało pisanie w miarę równymi wierszami[16][17]. Glify mają wysokość około 1 cm[18].
Tabliczka z Berlina jest jednym z 23[14] lub 24 artefaktów zapisanych rongorongo, jakie przetrwały do dziś i znajdują się w kolekcjach muzealnych[19]. Uważa się, że jest to zapis w języku rapanui[20].