Rok 1984
futurystyczna antyutopia / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Rok 1984?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Rok 1984 (tytuł oryginalny: Nineteen Eighty-Four) – futurystyczna dystopia o licznych podtekstach politycznych, napisana przez George’a Orwella i opublikowana w roku 1949. Autor napisał ją pod wpływem kontaktu z praktyczną stroną systemu stalinowskiego, do jakiego po raz pierwszy doszło w Hiszpanii w 1936 roku (w czasie wojny domowej), gdzie pojechał jako dziennikarz i sympatyk strony republikańskiej. Wspomnienia niedalekiej przeszłości pozwoliły wykreować mu antyutopijny porządek świata w fikcyjnej przyszłości. Książka była ostatnim dziełem George’a Orwella. Pracę nad nią rozpoczął w 1948 roku, kiedy jego zdrowie uległo znacznemu pogorszeniu (cierpiał na zaawansowaną formę gruźlicy)[2].
Autor | |||
---|---|---|---|
Typ utworu | |||
Wydanie oryginalne | |||
Miejsce wydania | |||
Język | |||
Data wydania |
8 czerwca 1949 | ||
Wydawca |
Secker and Warburg | ||
Pierwsze wydanie polskie | |||
Data wydania polskiego |
1953 | ||
Wydawca |
Instytut Literacki[1] | ||
Przekład | |||
|
Jako sympatyk antystalinowskiej partii POUM był zmuszony uciec przed zorganizowaną przez INO NKWD (por. Aleksandr Orłow) nagonką i egzekucją. Swoje przeżycia opisał w zbiorze reportaży W hołdzie Katalonii.
Pierwsze polskie tłumaczenie – Juliusza Mieroszewskiego – opublikowane zostało na emigracji w Instytucie Literackim w Paryżu w roku 1953. W PRL powieść Orwella była zakazana przez cenzurę[3], pierwsze oficjalne wydanie (PIW) w roku 1988[4]; od roku 1980 była jednak publikowana w postaci przedruków z wydania paryskiego w wydawnictwach niezależnych – tzw. „drugiego obiegu”. Od 1988 roku oficjalne wydania krajowe ukazywały się w tłumaczeniu Tomasza Mirkowicza oraz Barłomieja Zborskiego, a w 2021 opublikowano tłumaczenia Doroty Konowrockiej-Sawy[5] i Roberta Sudóła[6]. W tym samym roku nakładem Wydawnictwa Jaguar została opublikowana powieść graficzna Rok 1984 w tłumaczeniu Małgorzaty Kaczorowskiej. Autorem adaptacji i ilustracji jest brazylijski grafik Fido Nesti[7].
Do kultury masowej przeniknęły pewne pojęcia z tej powieści np. Wielki Brat (ang. Big Brother), nowomowa (ang. newspeak), myślozbrodnia (ang. thoughtcrime) czy nieosoba (ang. unperson – polityk odsunięty od wpływów lub obywatel o wrogich lub nieortodoksyjnych poglądach politycznych).
1 stycznia 2021 roku prawa autorskie do książki wygasły, tym samym przeszła ona do domeny publicznej[8][9].