Roald Amundsen
norweski polarnik / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Roald Amundsen?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Roald Engelbregt Gravning Amundsen (ur. 16 lipca 1872 w Borge[uwaga 1] w Norwegii, zaginął 18 czerwca 1928 na Morzu Barentsa) – norweski badacz polarny, pierwszy zdobywca bieguna południowego.
Ten artykuł dotyczy odkrywcy. Zobacz też: Roald Amundsen – piłkarz. |
Roald Amundsen (1913) | |||
Imię i nazwisko urodzenia |
Roald Engelbregt Gravning Amundsen | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
16 lipca 1872 | ||
Data i miejsce śmierci |
zaginął 18 czerwca 1928 | ||
Zawód, zajęcie |
polarnik, odkrywca | ||
Narodowość | |||
Odznaczenia | |||
Złoty Medal Kongresu | |||
| |||
| |||
|
Doświadczenie zdobył, uczestnicząc w wyprawach arktycznych i antarktycznych innych badaczy – był drugim oficerem na statku „Belgica” podczas Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej w latach 1897–1899, kiedy dokonano pierwszego udanego zimowania w rejonie Antarktydy.
W latach 1903–1906 jako pierwszy przebył drogę łączącą Ocean Atlantycki i Spokojny, tzw. Przejście Północno-Zachodnie prowadzące przez Ocean Arktyczny wzdłuż północnego wybrzeża Kanady.
W 1910 roku planował wyprawę na biegun północny, lecz gdy nadeszła wiadomość, że jako pierwszy dotarł tam Amerykanin Frederick Albert Cook (1865–1940) i Robert Edwin Peary (1856–1920), Amundsen zmienił plan i postanowił zdobyć drugi z biegunów. Wyprawa ta była wyścigiem z ekspedycją brytyjską, której przewodził porucznik Robert Falcon Scott (1868–1912). Amundsen dotarł do bieguna południowego jako pierwszy, 14 grudnia 1911 roku, a Scott miesiąc później – 17 stycznia 1912 roku (Scott i jego czterej towarzysze zginęli w drodze powrotnej). Norweska wyprawa na biegun odbyła się na statku „Fram” użyczonym Amundsenowi przez rodaka Fridtjofa Nansena.
W 1926 roku wspólnie z pilotem Umberto Nobile i Lincolnem Ellsworthem dokonał pionierskiego przelotu nad biegunem północnym na włoskim sterowcu, oznaczonym symbolem N-1, a przez Amundsena nazwanym „Norge”.
Amundsen przepadł bez wieści w roku 1928, wyruszywszy na pomoc Umberto Nobilemu, który zaginął podczas lotu sterowcem „Italia” nad Arktyką. Nobile został później odnaleziony, natomiast ciała Amundsena nie odnaleziono.
W uznaniu zasług Amundsena jego nazwiskiem nazwano wiele obiektów geograficznych, m.in. morze u wybrzeży Antarktydy czy lodowiec na Antarktydzie. Stacja badawcza Amundsen-Scott na Antarktydzie została nazwana dla upamiętnienia ekspedycji Amundsena i Scotta na przełomie lat 1910–1912.