Reglamentacja

Reglamentacja – wprowadzone czasowo lub na stałe ograniczenie wolnego obrotu pewnymi dobrami lub towarami, spowodowane przeważnie niedostatkiem tych dóbr lub towarów i koniecznością ich racjonowania; zjawisko typowe dla gospodarki okresu wojennego i tuż po wojnie, a także, w różnych formach, dla gospodarek państw socjalistycznych.

Reglamentację określają przepisy wydane przez administrację państwową. Reglamentację wprowadzano przeważnie wraz z emisją różnego rodzaju bonów towarowych i kartek żywnościowych (po 1981), uprawniających do nabycia ściśle określonej ilości pewnego towaru.

Reglamentacja sprzyja powstawaniu czarnego rynku^[1].

Przykładowe racje żywnościowe

Niemcy i tereny okupowane podczas II wojny światowej

• Reichskarte für Urlauber (karta dla żołnierzy podczas urlopu), na 5 dni – 1,74 kg chleba, 200 g mięsa, 110 g masła, 50 g margaryny, 125 g marmolady, 150 g cukru, 40 g surogatu kawy, 30 g sera, 100 g innych produktów (Nährmittel)
• Lebensmittelkarte dla nie-Niemców dorosłych i młodzieży ponad 14 lat w Generalnym Gubernatorstwie, na sierpień 1944 – chleb 8 kg, produkty zbożowe 200 g, marmolada 500 g, kawa 125 g, cukier 300 g, 4 kupony „F” na mięso, 7 kuponów „A” (różne).

PRL

• Kartka na mięso „M-I”, na sierpień 1989^[2] – mięso 2 kg + 700 g woł., ciel. z kością + kupon rezerwa „3”
• Kartka na mięso „M-II” na sierpień 1989^[2] – mięso 3 kg + 1 kg woł., ciel. z kością + 3 kupony rezerwy („5”, „6”, „M-II”)

Reglamentacja towarów w PRL

Osobny artykuł: Reglamentacja towarów w PRL.

Stosowana m.in. w Polsce w różnych okresach po 1945, dotyczyła zarówno żywności, dóbr codziennego użytku i używek (cukier, mięso, tłuszcze, słodycze, buty, środki czystości, papierosy, alkohol, kawa), jak też dóbr bardziej „luksusowych” (samochody, meble) i materiałów (np. cement, cegła, papier).

• 
  Kartka żywnościowa z okresu okupacji niemieckiej, 1943 rok
• 
  Niemiecka wojskowa kartka reglamentacyjna z okresu II wojny światowej
• 
  Polska kartka żywnościowa z roku 1946
• 
  Inny sposób reglamentacji stosowany w PRL – rejestracja zakupów w książeczce zdrowia dziecka
• 
  Kartki na mięso typów M-I i M-II z sierpnia 1989

Przypisy

Zobacz multimedia związane z tematem: Reglamentacja

1. Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 265. ISBN 978-1-57660-351-2.
2. Nierealizowane, gdyż zakończono reglamentację mięsa w lipcu 1989.

Kontrola autorytatywna (planowanie gospodarcze):

• NKC: ph626343

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: money/rationing
• DSDE: rationering