Początkowo wszystkie formy przywrotnika występujące w Europie traktowane były jako jeden gatunek A. vulgaris. Formy żyjące w odrębnych populacjach, charakteryzujące się powtarzalnością cech i warunków siedliskowych, wyodrębnia się obecnie jako tzw. gatunki drobne (microspecies), traktując A. vulgaris jako gatunek zbiorowy[3].
Pokrój
Bylina o wysokości 10–50 cm. Wykształca silne, zdrewniałe kłącze o dobrze rozwiniętych korzeniach.
Szarawozielone, częściowo brunatnawozielone liście odziomkowe stanowiące główną część rośliny są nerkowate lub lekko półkoliste, o średnicy zazwyczaj do 8 cm, rzadko do 11 cm. Są 7–9 lub 11 klapowe i mają długi ogonek. Mniejsze, łodygowe liście, które mają u podstawy parę dużych przylistków, są 5–9 klapowe, mają krótszy ogonek lub są siedzące. Liście są gęsto omszone szczególnie na dolnej powierzchni i mają grubo ząbkowany brzeg. Młode liście są pofałdowane, białawosrebrzyście omszone; starsze liście są lekko omszone i mają delikatnie siateczkowate unerwienie, wydatne na dolnej powierzchni. Ogonek barwy szarawozielonej lub żółtawozielonej jest omszony, średnicy około 1 mm, z bruzdą.
Kwiaty bezpłatkowe o średnicy około 3 mm są barwy żółtawozielonej lub jasnozielonej. Kielich jest podwójny z 4 małymi listkami kieliszka występującymi na przemian z 4 większymi zaostrzonymi lub trójkątnymi działkami. Występują tu 4 krótkie pręciki i pojedynczy słupek z główkowatym znamieniem[5]. Zebrane są w luźne, szczytowe wiechy[6].
Siedlisko: wilgotne łąki, pastwiska, zarośla i zagajniki, obrzeżach lasów. Kwitnie od maja do września. Nasiona powstają w rzadko spotykany u roślin nasiennych sposób, a mianowicie bezpłciowo, poprzez apomiksję[7]. Na brzegach blaszki liściowej (na ząbkach) występują szparki wodne (hydatody), poprzez które roślina wydziela krople wody (gutacja)[7].
Ziele przywrotnika (Alchemillae Herba) – całe lub rozdrobnione, wysuszone, kwitnące, nadziemne części rośliny[5]. Zawierają garbniki, saponiny, żywice i gorycze[7]. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 6,0% garbników w przeliczeniu na pirogalol[5].
Dawkowanie i sposób podania
Ziele przywrotnika pospolitego wykorzystywane jest głównie do przygotowania naparów i odwarów. Zwykle do przyrządzenia pojedynczej porcji naparu wykorzystuje się od 2 do 4 g suszonego ziela, które zalewa się 150 ml gorącej wody i pozostawia na 10 min. Zwyczajowa dzienna dawka ziela przywrotnika wynosi od 5 do 10 g. Zaleca się stosowanie 3 porcji naparu w ciągu dnia, pomiędzy posiłkami. Odwary przygotowywane do płukania jamy ustnej i gardła oraz do wewnątrz można wykorzystać do sporządzania kompresów na otarcia i lekkie oparzenia skóry[8].
Roślina kosmetyczna
Przywrotnik pospolity ma szerokie zastosowanie w kosmetyce, m.in. przypisywany jest mu korzystny wpływ na dolegliwości skórne. Z rośliny przyrządza się m.in. kąpiele regenerujące skórę, nadające cerze większą elastyczność i odporność[9].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
AlicjaSzweykowska,Jerzy (red.)Szweykowski:Słownik botaniczny.Wyd.II, zmienione i uzupełnione.Warszawa:Wiedza Powszechna,2003. ISBN83-214-1305-6. Brak numerów stron w książce
JakubMowszowicz:Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych.Warszawa:WSiP,1986. ISBN83-02-00607-6. Brak numerów stron w książce
KingaK.MiętkiewskaKingaK. i inni, Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris L.) – związki czynne, aktywność biologiczna oraz zastosowanie lecznicze, „Postępy Fitoterapii”, 19 (3), 2018, s. 176-182.
AleksanderA.OżarowskiAleksanderA., WacławW.JaroniewskiWacławW., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987, ISBN83-202-0472-0. Brak numerów stron w książce
