Przekład literacki

Przekład literacki – w literaturoznawstwie termin o dwóch znaczeniach. W pierwszym znaczeniu jest to dzieło literackie, które ma swój pierwowzór w języku obcym (oryginał); w drugim proces twórczy, w którym tekst literacki, ukształtowany w jednym języku, zostaje zrekonstruowany w systemie innego języka naturalnego (inaczej: tłumaczenie, translacja).
Definicja przekładu literackiego, a zatem i zawodu tłumacza literackiego zależy od przyjmowanej definicji literatury: węższej (obejmującej wyłącznie gatunki należące do literatury pięknej), szerszej (obejmującej również gatunki pograniczne, jak esej, pamiętnik czy reportaż), lub jeszcze szerszej – literatura rozumiana jako całość piśmiennictwa, wszelkiego rodzaju utwory objęte ochroną prawa autorskiego.

Historia przekładu literackiego na świecie sięga III wieku p.n.e., a w Polsce wieku XVI.

Tekst przekładu literackiego to efekt czterech podstawowych reguł transformacji: 1) redukcji (ograniczenia, pomniejszenia), 2) amplifikacji (wzbogacenia), 3) inwersji (zamiany, przestawienia) oraz 4) substytucji (zastępstwa, podstawienia)^[1]. Przekład literacki we współczesnym rozumieniu nie może ingerować w świat przedstawiony utworu ani dokonywać zmian w jego ideologii, powinien natomiast stanowić twórczą rekonstrukcję stylu i treści oryginału. Przekład literacki jest przedmiotem badań translatologii, a także innych dziedzin, jak komparatystyka, semiotyka, filozofia języka.

Przypisy

1. Emil Daniel Lesner: Polska wieża Babel. O poezji w tłumaczeniu. Studium kontrastywne. Szczecin 2014, s. 89 n, 111 nn.

Bibliografia

• Bukowski P., M. Heydel, Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków 2009.
• Kozak J., Przekład literacki jako metafora. Między logos a lexis, Warszawa 2009.
• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1985.
• Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia księga 2, red. S. Pollak, Wrocław 1975.
• Stanisław Barańczak, Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem Małej antologii przekładów-problemów, Kraków 2004.

• Emil Daniel Lesner: Polska wieża Babel. O poezji w tłumaczeniu. Studium kontrastywne. Szczecin 2014. ISBN 978-83-7518-674-1.

• Emil Daniel Lesner, Piotr Robert Sulikowski: Träger der (Un)übersetzbarkeit in der künstlerischen Übersetzung: eine kontrastive Analyse. Hamburg: Verlag Dr. Kovač. Bd. 7. 2013. ISBN 9783-8300-7076-4.
• Piotr Robert Sulikowski: Der literarische Text und I-Faktoren in der Übersetzung. Anhand ausgewählter Werke Zbigniew Herberts im Deutschen und Englischen. Frankfurt/M.: Peter Lang, 2016. ISBN 978-3-631-66227-4.
• Magdalena Zyga: Idiolekte in deutschsprachigen literarischen Texten: das Problem ihrer Übersetzung ins Polnische und Englische = Schriftenreihe Translatologie: Studien zur Übersetzungswissenschaft. Hamburg: Verlag Dr. Kovač. Bd. 7, 2013. ISSS 1869-5655.