Powiat brasławski (II Rzeczpospolita)
powiat w województwie wileńskim II Rzeczpospolitej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Powiat brasławski (II Rzeczpospolita)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Powiat brasławski – powiat utworzony 31 października 1919 r. pod Zarządem Cywilnym Ziem Wschodnich z części dawnych powiatów nowoaleksandrowskiego (jezioroskiego) z guberni kowieńskiej (gminy Brasław, Dryświaty, Dukszty, Opsa, Plusy, Rymszany, Słobódka, Smołwy i Widze) i iłłuksztańskiego (lub iłłukciańskiego) z guberni kurlandzkiej (gminy Borów, Boruny, Demeń, Kałkuny, Skrudelino, Sołonaj) z tymczasową siedzibą w miasteczku Brasław, wszedł w skład okręgu wileńskiego[1][2].
powiat | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Data powstania |
31 października 1919 | ||||
Siedziba | |||||
Powierzchnia |
4217,1 km² | ||||
Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
33,9 os./km² | ||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa |
W lipcu 1920 roku obszar dawnego powiatu iłłuksztańskiego składający się z sześciu gmin o łącznej powierzchni 1,5 tys. km² (Borów, Boruny, Demeń, Kałkuny, Skrudelino, Sołonaj) został wcielony do Łotwy. Obszar ten jest jedynym skrawkiem terytorium podlegającym pod polską administrację w latach międzywojennych, który obecnie należy do Łotwy[2][3].
Istnieje rozbieżność w określaniu przynależności ponadpowiatowej północno-zachodnich gmin powiatu brasławskiego (gminy Brasław, Dryświaty, Dukszty, Opsa, Plusy, Rymszany, Słobódka, Smołwy i Widze) na przełomie lat 1921–1922. Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 (Art. 1) wymienia powiat brasławski jako jeden z 5 powiatów (obok wileńskiego, oszmiańskiego, święciańskiego i trockiego) Ziemi Wileńskiej, nad którą objęto władzę państwową w 1922 roku (czyli obszary wchodzące w skład Litwy Środkowej). Natomiast Skorowidz miejscowości RP wydany przez GUS w 1923 roku wylicza powiat brasławski jako jeden z 4 powiatów (obok duniłowickiego, dziśnieńskiego i wilejskiego), które w 1922 roku wydzielono z woj. nowogródzkiego i wcielono do Ziemi Wileńskiej, podając równocześnie szczegółową statystykę dla omawianych gmin z 30 września 1921 roku. Także inne źródła (m.in. mapy) podają informacje o przyłączeniu na przełomie lat 1921–1922 do Litwy Środkowej powiatów brasławskiego i lidzkiego[4][5]. Rozbieżność ta wynika z różnych interpretacji przeprowadzonych na terenie powiatu brasławskiego (a także lidzkiego) wyborów do Sejmu Wileńskiego na mocy uchwały Sejmu RP z 16 listopada 1921, która zakończyła walkę polityczną na tych terenach. Adam Mielcarek twierdzi że powiaty brasławski i lidzki faktycznie do Litwy Środkowej nie należały[2].
1 stycznia 1926 roku do powiatu brasławskiego przyłączono z powiatu dziśnieńskiego 8 gmin: Bohiń, Czeressa, Druja, Jody, Leonpol, Miory, Nowy Pohost i Przebrodzie, odłączono natomiast gminę Dukszty, którą włączono do powiatu święciańskiego[6].
20 stycznia 1926 roku powiat brasławski wszedł w skład nowo utworzonego województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej. Powiat od północy graniczył z Łotwą, a od północnego wschodu z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką.