Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Popowice (niem. Pöpelwitz) – osiedle we Wrocławiu, w zachodniej części miasta, w dawnej dzielnicy Fabryczna. W granicach miasta od 1897 roku.
Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Popowici pochodzi z 1260 roku. Nazwa była później notowana także w formach Popowici (1263), Popopwicz (1331), Popilwicz (1353), Popilwicz u. Popopwicz (1360), Popilwitz (1373), Popellwitz (1402), Popilwicz (1425), Pöpellwitz (1548), Pöppelwitz (1652), Pöpelwitz (1743), Pöpelwitz (1845), Popowice niem. Poepelwitz (1887), Pöpelwitz – Popowice, -ic, popowicki (1948)[1].
Nazwa pochodzi od wyrazu pospolitego pop, który w średniowieczu oznaczał księdza katolickiego[2]. Pierwotna nazwa została zniemczona jako Popilwicz, Pöpelwitz[1].
Początkowo wieś należała do opactwa św. Wincentego na Ołbinie. W 1260 książęta Henryk III i jego brat Władysław dostali majątek wsi Popowici w drodze wymiany za Pawłowice i natychmiast sprzedali wrocławskiemu mieszczaninowi Konradowi Bawarczykowi.
W XVIII w. wrocławski biskup Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg wybudował tu pałacyk. Wkrótce, podczas wojny siedmioletniej został zniszczony. Jego ruiny stały się siedzibą bandy niejakiego Manduby, który wymuszając haracze od bogatych – a płaciła mu nawet rada miasta – zyskał sławę miejscowego Robin Hooda. Zginął w wyniku zdrady, zabity przez własnego człowieka[3].
Od końca XVIII wieku popularne miejsce podmiejskich wycieczek. We wsi znajdującej się na linii dzisiejszej ulicy Popowickiej znajdował się wówczas dwór, folwark, karczma i szkoła. Od 1840 kursował pierwszy konny omnibus.
W 1853 otwarto prywatny zakład leczenia chorób psychicznych. Działał pod kierownictwem doktora Neumanna, profesora Uniwersytetu Wrocławskiego[4]. W 1867 Tygodnik Ilustrowany opisywał zwiększoną liczbę przypadków urazów psychicznych spowodowanych niedawno zakończoną wojną austriacko-pruską, wychwalając przy tym jakość opieki medycznej w tym zakładzie[4].
27 października 1856 Popowice uzyskały połączenie kolejowe na nowo powstałej trasie poznańskiej[5].
Pomiędzy torami trasy poznańskiej a Malopanestrasse (obecnie ulica Małopanewska) w latach 1893–1896 według projektu architekta Georga Osthoffa powstała rzeźnia miejska (Städtischer Schlachthof) funkcjonująca również w okresie powojennym. Zajmowała powierzchnię 20 ha i miała własną rampę kolejową. Aż do czasów I wojny światowej była to jedna z najnowocześniejszych rzeźni w Europie[6]. Przetrwała obie wojny i funkcjonowała aż do 1999.
Ważnym elementem infrastruktury był powstały na przełomie wieków odrzański port rzeczny – Port Popowice, leżący częściowo na sąsiednim Kleczkowie. Budowę rozpoczęto 29 listopada 1897, ukończono w 1901. Znajdował się tam obszerny basen portowy, magazyny, hala stoczniowa, dźwigi portalowe, suwnica do przeładunku węgla, budynek dyrekcji i lokomotywownia. Port miał bezpośrednie połączenie kolejowe z Dworcem Nadodrze i kolejką wąskotorową Wrocław – Trzebnica[7].
Pierwotnie zabudowa koncentrowała się przy wschodniej części dzisiejszej ulicy Popowickiej, ale od XIX w. na znaczeniu zyskuje Frankfurter Str. (obecnie ulica Legnicka) będąca drogą wylotową z miasta w kierunku zachodnim. Droga ta stała się osią komunikacyjną miasta, była to część tzw. Berliner Chaussee (szosy berlińskiej). W latach 1900–1902 w zachodniej części osiedla, przy Frankfurter Str., Breslauer-Strassen-Eisenbahn-Gesellschaft (BSEG) zbudowało Zajezdnię nr V (Strassenbahndepot V), która istnieje do dziś. 6 sierpnia 1901 BSEG uruchomiło na tej trasie dwie linie tramwaju elektrycznego, jedna łączyła Popelwitz z Dworcem Głównym, druga z Bramą Oławską.
W ten sposób już kilka lat po włączeniu do granic miasta Popelwitz, mając port rzeczny, zajezdnię tramwajową i dwie stacje kolejowe (Br.-Popelwitz przy Popelwitz Str. i Br.-Nikolaitor przy Frankfurter Str.) i od 1910 w sąsiednim Kl.-Gandau port lotniczy, stały się ważnym ośrodkiem komunikacyjnym.
W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku, pomiędzy dzisiejszą Niedźwiedzią a Starograniczną, przy zlikwidowanej w 1972 roku ulicy Zajęczej (do 1945 Wildestraße), wybudowano okazałą siedzibę Królewskiego Katolickiego Seminarium Nauczycielskiego. Przetrwała ona wojnę, ale później budynek Seminarium rozebrano. W 1905 wybudowano pierwszą na Popowicach kaplicę rzymskokatolicką pod wezwaniem św. Jerzego.
Przy Krischke Str. (obecnie wschodnia część ulicy Żubrzej) jeszcze przed pierwszą wojną światową wybudowano Szkołę Podstawową (Volksschule). Później, w okresie międzywojennym, była to koedukacyjna Szkoła nr 26[8].
W północno-zachodniej części osiedla w latach 1906–1910 zbudowano Śląski Instytut Edukacji Niewidomych (Schlesiche Blinden-Unterrichts-Anstalt)[9], obecnie działa tam Ewangelickie Centrum Diakonii i Edukacji im. ks. Marcina Lutra (dawniej Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych)[10].
Obszar leżący na południe od Frankfurter Str. bardzo długo był niezamieszkany, jeszcze w XIX wieku były tam pola należące do mieszkańców Popelwitz. W latach 1919–1927 powstało tam duże osiedle domów wielorodzinnych – Siedlung Popelwitz zaprojektowane przez Theo Effenbergera i wzniesione na obszarze 47 ha przez Towarzystwo Osiedlowe Wrocław (Siedlungsgesellschaft Breslau) dla 8 tysięcy mieszkańców[11]. Było to nowoczesne założenie urbanistyczne o modernistycznej architekturze. W centrum tego osiedla, przy dzisiejszej ul. Kłodnickiej, znajdował się duży prostokątny skwer, na którego obu końcach były szkoła podstawowa projektu Fritza Behrendta oraz katolicki kościół św. Jadwigi (St. Hedwigkirche) z wieżą wzorowaną na XIII-wiecznym kościele w Grodkowie[12]. Kościół był ceglany w stylu neogotyckim projektu wrocławskich architektów Johannesa Gebla i Theodora Pluschki. Ołtarz główny wykonał monachijski rzeźbiarz Schreiner. Przy placu były budynki pięciokondygnacyjne, niższe na jego peryferiach. Osiedle to zostało całkowicie zniszczone w czasie oblężenia Festung Breslau.
Podczas oblężenia w rejonie Popowic i sąsiedniego Szczepina trwały zażarte walki. Rozdzielający oba osiedla nasyp kolejowy, w którym znajdowało się tylko kilka przejazdów i przejść pod torami, stanowił dogodną linię obrony. Na terenie Parku Popowickiego i sąsiadujących z nim dzisiejszych ogródków działkowych dochodziło podczas oblężenia do walk wręcz, a całe Popowice były widownią bitew pancernych[13].
Obok funkcjonującego od początków XX wieku portu zlokalizowano w latach 70. przedsiębiorstwo budowlane produkujące elementy wielkopłytowe, m.in. na potrzeby Popowic i Kozanowa; lokalizację wybrano m.in. ze względu na możliwości transportu kruszywa i piasku barkami.
Popowice przed wojną i przez wiele lat po wojnie – jako teren zalewowy w razie powodzi – nie były zasiedlane w swej nadodrzańskiej części. Domy budowano jedynie wzdłuż dzisiejszej ulicy Legnickiej i na południe od niej. Lekceważąc zagrożenie powodzią, w latach 1972–1975 pomiędzy ulicami Legnicką a Popowicką wybudowano Osiedle Popowice. Na 70 ha postawiono 2–11-kondygnacyjne budynki z wielkiej płyty dla 17,5 tys. mieszkańców[14][15]. Ważnym ośrodkiem życia kulturalnego było znajdujące się tam studyjne kino „Studio” prowadzone przez Ryszarda Mergiesa, zlikwidowane w 2000 roku[16].
W 1969 powstała parafia pw. Matki Bożej Królowej Pokoju[17][18], której kościół został wybudowany przy ul. Ojców Oblatów 1.
W 1997, ćwierć wieku po zbudowaniu Osiedla Popowice, okazało się jak błędna była decyzja o jego lokalizacji. W czasie powodzi tysiąclecia niektóre bloki przy ul. Popowickiej zostały zalane do wysokości pierwszej kondygnacji[19].
Od północnego zachodu Popowice przylegają do Parku Zachodniego. W granicach osiedla znajduje się także istniejące od okresu międzywojennego kąpielisko (Koseler Waldbad), obok którego wybudowano pod koniec XX wieku halę sportową „Orbita”[20]. Obiekty te mieszczą się obok fragmentu obwodnicy śródmiejskiej Wrocławia i wchodzącego w jej skład mostu Milenijnego, oddanego do użytku w roku 2004. W północno-wschodniej części Popowic znajdują się tereny rekreacyjne: Park Popowicki i Polanka Popowicka (w okresie międzywojennym Eichenpark i Jahnwiese).
Znajdująca się przy ulicy Legnickiej Zajezdnia nr 5, w wyniku przeprowadzonej w 1999 restrukturyzacji MPK Wrocław, została przekształcona w firmę Protram zajmującą się naprawą i produkcją tramwajów.
Teren, znajdującego się na południe od ulicy Legnickiej, zniszczonego w czasie wojny osiedla Theo Effenbergera zabudowano ponownie. Obecnie są to tzw. Popowice Południowe. Dominuje tu budownictwo jednorodzinne we wschodniej części i bloki mieszkalne z wielkiej płyty – w zachodniej. Znajduje się tu I Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów we Wrocławiu[21] przy ul. Kłodnickiej 2.
W 2003 został oddany do użytku nowoczesny biurowiec Quatro Forum o powierzchni 17 tys. m²[22] przy ul. Legnickiej 51/53.
W październiku 2007 na terenie zlikwidowanej w 1999 rzeźni miejskiej pomiędzy ulicą Legnicką a Bystrzycką, uruchomiono centrum handlowe Magnolia Park.
Na osiedlu znajdują się następujące placówki oświatowe:
Według podziału stworzonego przez Radę Miasta Wrocławia w 2004 roku na potrzeby ewidencyjno-wyborcze Popowice zaliczane są do dwóch jednostek ewidencyjnych: północna część osiedla wraz z Pilczycami i Kozanowem do jednej, a część południowa wraz z Gądowem Małym do drugiej.
Do dziś z okresu przedwojennego pozostały tylko:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.