Piropiktura

Piropiktura (gr. πυρ (pyr) ogień, łac. pictura malowidło^[1] ) – dekoracyjna technika ceramiczna, polegająca na nanoszeniu płynnego szkliwa ceramicznego^[2]  na powierzchnię rozgrzaną do wysokiej temperatury, opracowana i opatentowana w latach 50. XX wieku przez Helenę i Romana Husarskich (Hussarskich)^[1] [3][4] .

Technika

Piropiktura polegała na natryskiwaniu szkliwa w postaci płynnej na powierzchnię rozgrzaną za pomocą palników gazowych lub elektrycznych^[2] . Dzięki temu szkliwo ulegało wtopieniu w podłoże, a powierzchnia zostawała pokryta trwałą dekoracyjną glazurą^[3].

Uzyskiwane barwy i odcienie wierzchniej warstwy były uzależnione od zastosowanej temperatury, atmosfery (utleniająca bądź redukcyjna) w jakiej przebiegał proces i składu chemicznego szkliwa. Uzyskany efekt zależał również od specyfiki powierzchni: jej rodzaju i faktury^[3].

Technika mogła być stosowana np. na betonie, gruzobetonie, wybranych rodzajach kamienia, płytach plastycznych, na powierzchniach płaskich i trójwymiarowych^[5].

Urządzenie do nanoszenia szkliwa zostało opatentowane w Polsce przez Husarskich w 1956 roku (patent nr 40274: Elektryczne urządzenie do wytwarzania glazur ceramicznych na różnego rodzaju podłożach), a sama technika w 1957 roku (patent nr 40537: Sposób wytwarzania barwnych efektów z glazur ceramicznych na dowolnego rodzaju podłożach), w 1959 i 1978 roku uzyskano jeszcze dwa patenty na urządzenia służące do piropiktury^[3].

Realizacje z udziałem Husarskich

• Dziewczyna z wiewiórką (50 cm × 50 cm), 1953, nagroda na I Ogólnopolskiej wystawie ceramiki i szkła artystycznego we Wrocławiu w 1954 roku^[5]
• Głowa egipska (100 cm × 100 cm), 1955, technika mieszana: piropiktura z rytem^[5]
• Era Żelaza (200 cm × 600 cm), 1956^[6] projekt dla Huty im. Lenina, zainstalowana była obok ich domu, Kraków ul. Jodłowa 13
• Biegacze i Jeźdźcy na fasadzie Klubu Sportowego Korona w Krakowie, 1958^[7][4] 
• płyty z ptakami mające służyć jako godła domów w Nowym Jorku, 1959^[7]
• Fryz Rycerski, 1960^[8]
• Koń, 1960^[7]
• Pietà, 1960, Kościół Świętego Józefa i Matki Bożej Fatimskiej w Tarnowie^[9]
• dekoracje ścian sali z basenem dziecięcym Klubu Sportowego Korona w Krakowie, 1962^[7]
• Chłopiec z piłką (50 cm × 50 cm) i Dziewczynka z fretką (50 cm × 50 cm), Byk, Jednooka, Centaur, 1962^[7]
• Król Władysław Jagiełło dekoracja fasady Szkoły Podstawowej nr 13 im. Władysława Jagiełły, Kielce ul. Prosta 27a, 1962^[10]

Po 1962 roku Husarscy zarzucili piropikturę, wykonywali swoje późniejsze prace przeważnie w technice mozaiki^[11].

• 
  Helena i Roman Husarscy przy piropikturze Era Żelaza (ok. 1957), zaprojektowanej dla Huty im. Lenina
• 
  Piropiktura Jeźdźcy (1958)
  Fasada hali KS Korona (L)
  Kraków ul. Kalwaryjska 9
• 
  Piropiktura Biegacze (1958)
  Fasada hali KS Korona (P)
  Kraków ul. Kalwaryjska 9

Przypisy

1. Zwolińska, Malicki 1974 ↓.
2. Przegląd Artystyczny 1957 ↓.
3. Kostuch 2015 ↓, s. 39.
4. Gancarz 2016 ↓.
5. Kostuch 2015 ↓, s. 40.
6. Kostuch 2015 ↓, s. 41.
7. Kostuch 2015 ↓, s. 43.
8. Kostuch 2015 ↓, s. 45.
9. Kostuch 2015 ↓, s. 46.
10. Kostuch 2015 ↓, s. 46-47.
11. Kostuch 2015 ↓, s. 47.

Bibliografia

• Bogdan Gancarz: Piropiktura, czyli malowanie ogniem. Gość Krakowski, 2016-05-19. [dostęp 2017-01-19].
• Bożena Kostuch: Kolor i blask: ceramika architektoniczna oraz mozaiki w Krakowie i Małopolsce po 1945 roku. Kraków: Muzeum Narodowe, 2015. ISBN 978-83-7581-202-2.
• Piropiktura. „Przegląd Artystyczny”, s. 63, 1957. Państwowy Instytut Sztuki.
• Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974, s. 276.

Linki zewnętrzne

• Fotografia fragmentu piropiktury autorstwa Husarskich pt. Era Żelaza