Peplum

Peplum lub kino miecza i sandałów^[1] – gatunek filmów mitologiczno-historycznych, cechujący się zgodnie z definicją Marka Hendrykowskiego brakiem „rzetelnej, źródłowej rekonstrukcji określonych zdarzeń i faktów, które na każdym kroku przeplatają się z tym, co legendarne lub mityczne”^[2]. Ikonografię kina peplum przez długi czas opierano przeważnie na XIX-wiecznym malarstwie historycznym, w nowszych produkcjach jednak na współczesnych archeologicznych ustaleniach dotyczących antycznej kultury materialnej.

Ten artykuł dotyczy gatunku filmowego. Zobacz też: szata peplos.

Plakat filmu Quo Vadis (1951)

Pierwszym filmem peplum, zaledwie kilkudziesięciosekundowym, był Neron wypróbowujący truciznę na niewolnikach (Néron essayant des poisons sur des esclaves, reż. Georges Hatot, oper. Alexandre Promio, 1897^[3])^[4]. W filmach niemych gatunek ten wystąpił w postaci tzw. włoskich monumentów, które zapoczątkował obraz Ostatnie dni Pompei (1908) w reżyserii Luigiego Maggi.

Gatunek „miecza i sandałów” przeżywał poza tym trzy okresy popularności. Pierwszy, na początku XX wieku, obejmował m.in. Quo vadis (reż. Enrico Guazzoni, 1913), Cabiria (reż. Giovanni Pastrone, 1914). Drugi, w latach 1951–1965, kiedy powstawały głośne produkcje amerykańskie Quo Vadis (reż. Mervyn LeRoy, 1951), Ben Hur (reż. William Wyler, 1959), Spartakus (reż. Stanley Kubrick, 1960), Kleopatra (reż. Joseph L. Mankiewicz, 1963), oraz włoskie, jak Hannibal w reż. C.L. Bragaglii, Cezar zdobywca (1962) reż. T. Boccia, czy reżyserowane przez Vittorio Cottafalvi Legiony Kleopatry (1959) i Messalina (1960). Ostatni okres popularności tego gatunku to początek XXI wieku, jako skutek pozytywnej reakcji zarówno krytyków, jak i widowni na amerykański obraz Gladiator (reż. Ridley Scott, 2000)^[4].

Popularność kina miecza i sandałów wykorzystano także w pornografii (Peplum X), czego przykładem może być Hakan Serbes.

Przypisy

1. Marek Sadowski: Kino miecza, sandałów i komiksu. rp.pl, 2014-03-08. [dostęp 2019-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-02)].
2. MarekM. Hendrykowski MarekM., Gatunki filmowe (43). Peplum, „Film”, 7, 2000, s. 44.
3. Néron essayant des poisons sur des esclaves | Catalogue Lumière. catalogue-lumiere.com. [dostęp 2019-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-10)]. (fr.).
4. KatarzynaK. Kaczor KatarzynaK., „Gladiator” Ridleya Scotta jako kwintesencja wyobrażeń antycznego Rzymu w kinie popularnym, [w:] A.W.A.W. Mikołajczak, K.K. Dominas, R.R. Dymczak (red.), Antyk w zwierciadle literatury i kultury popularnej, Poznań: Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych, 2015, s. 176-177.

Linki zewnętrzne

• Ars cinematographica antiqua romana (Lesław Czapliński)
• Konrad Wągrowski: Miecze, sandały i nagie męskie torsy. Esensja. [dostęp 2020-03-05].
• Miecz, sandały i Ben-Hur. kultura.wiara.pl. [dostęp 2020-03-05].
• Kino miecza i sandałów. wp, 2004-03-05. [dostęp 2020-03-05].
• Filmy peplum. fdb.pl. [dostęp 2020-03-05].
• Marek Sadowski: Kino miecza, sandałów i komiksu. rp.pl, 2014-03-09. [dostęp 2020-03-05].
• Marcin Zembrzuski: Peplum, czyli eklektyzm. Snów o kinie ciąg dalszy. kinomisja.pl, 2014-03-30. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-20)].
• Męskość i kobiecość we włoskim kinie peplum. magivanga.com. [dostęp 2020-03-05].
• Neron wypróbowujący truciznę na niewolnikach (1897) w zasobach Wikimedia Commons

Kontrola autorytatywna (gatunek filmowy):

• LCCN: sh2002001446
• GND: 7565752-1
• J9U: 987007530332205171

Encyklopedie internetowe:

• Universalis: peplum-italien