Państwa członkowskie Wspólnoty Niepodległych Państw

Państwa członkowskie Wspólnoty Niepodległych Państw – kraje byłego ZSRR uczestniczące w regionalnym ugrupowaniu integracyjnym. Państwami założycielskimi były Rosja, Białoruś i Ukraina, których prezydenci (odpowiednio – Borys Jelcyn, Stanisław Szuszkiewicz oraz Leonid Krawczuk) 8 grudnia 1991 podpisali układ białowieski. Na mocy protokołu z Ałma-Aty z 21 grudnia 1991 do WNP dołączyło jeszcze osiem państw: Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan. 9 grudnia 1993 WNP poszerzono o Gruzję, jednak kraj ten opuścił ugrupowanie 18 sierpnia 2009 roku^[1]. Ukraina opuściła organizację na mocy dekretu prezydenta Petra Poroszenki z dnia 19 maja 2018 roku^[2]. Obecnie WNP liczy zatem 10 państw. Szczególny jest jednak status Turkmenistanu, który nie ratyfikował dotychczas Statutu WNP^[3]. 23 lutego 2023 Mołdawia zapowiedziała wystąpienie z WNP w związku z groźbami Rosji o rychłej inwazji na Mołdawię^[4].

Państwa członkowskie WNP

Spośród postsowieckich republik członkami Wspólnoty Niepodległych Państw nie były jedynie Litwa, Łotwa i Estonia.

Statut Wspólnoty Niepodległych Państw (punkt 7) przewiduje przyznanie członkostwa każdemu państwu „podzielającemu cele i zasady Wspólnoty i przyjmuje na siebie zobowiązania statutu”. Warunkiem przystąpienia nowego państwa jest jednomyślna zgoda dotychczasowych członków. Zapis jest o tyle ważny, gdyż oznacza że WNP w sensie członkostwa wykraczać może poza obszar byłego Związku Radzieckiego. W 2008 Afganistan wystosował swoją chęć członkostwa w WNP, obecnie uczestniczy on jako obserwator w Zgromadzeniu Parlamentarnym WNP (jest to zgodne z punktem 8 Statutu WNP, który dopuszcza za zgodą Rady Głów Państw w posiedzeniach organów WNP mogą partycypować przedstawiciele innych państw w charakterze obserwatorów). W latach 90. swoją chęć członkostwa w WNP wyraziły również tzw. nieuznawane przez społeczność międzynarodową podmioty jak np. Abchazja, Krym, Czeczeńska Republika Iczkerii, Tatarstan czy Naddniestrze. W praktyce państwa członkowskie odrzuciły powyższe prośby, obawiając się nasilenia ruchów separatystycznych chcących wykorzystać członkostwo w WNP jako de facto uznanie w prawie międzynarodowym.

Państwa członkowskie

Państwo	Data podpisania układu białowieskiego lub protokołu z Ałma-Aty	Data ratyfikacji układu białowieskiego lub protokołu z Ałma-Aty	Data ratyfikacji Statutu WNP	Członkostwo w OUBZ	Data wystąpienia z WNP
Armenia	21 grudnia 1991	18 lutego 1992	16 marca 1994
Azerbejdżan	21 grudnia 1991	24 września 1993	14 grudnia 1993	[a]
Białoruś	8 grudnia 1991	10 grudnia 1991	18 stycznia 1994	[b]
Kazachstan	21 grudnia 1991	23 grudnia 1991	20 kwietnia 1994
Kirgistan	21 grudnia 1991	6 marca 1992	12 kwietnia 1994
Mołdawia	21 grudnia 1991	8 kwietnia 1994	27 czerwca 1994
Rosja	8 grudnia 1991	12 grudnia 1991	20 lipca 1993
Tadżykistan	21 grudnia 1991	26 czerwca 1993	4 sierpnia 1993
Turkmenistan	21 grudnia 1991	26 grudnia 1991	–
Uzbekistan	21 grudnia 1991	1 kwietnia 1992	9 lutego 1994	[c]
Ukraina	8 grudnia 1991	10 grudnia 1991	–		19 maja 2018
Gruzja	–	3 grudnia 1993	19 kwietnia 1994	[d]	18 sierpnia 2009

Zobacz też

• państwa członkowskie NATO
• państwa członkowskie Unii Europejskiej
• Obszar postradziecki

Uwagi

1. Przystąpił do Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym 24 września 1993 roku, ale nie był sygnatariuszem Protokołu o przedłużeniu Układu o bezpieczeństwie zbiorowym z 2 kwietnia 1999 w związku z czym nie jest już członkiem Organizacji.
2. Przystąpiła do Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym 31 grudnia 1993.
3. Był sygnatariuszem Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym z 15 maja 1992 roku, ale nie był sygnatariuszem Protokołu o przedłużeniu Układu o bezpieczeństwie zbiorowym z 2 kwietnia 1999. Powrócił jednak do Organizacji 17 sierpnia 2006 roku.
4. Była sygnatariuszem Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym z 15 maja 1992 roku, ale nie była sygnatariuszem Protokołu o przedłużeniu Układu o bezpieczeństwie zbiorowym z 2 kwietnia 1999.

Przypisy

1. Gruzja ostatecznie wyszła z WNP. wp.pl, 2010-08-18. [dostęp 2010-01-18].
2. Poroshenko signs decree on final termination of Ukraine’s participation in CIS statutory bodies. unian.info, 2018-05-19. [dostęp 2019-01-17].
3. Adam Eberhardt, Agnieszka Guryn: Wspólna Przestrzeń Gospodarcza (Rosja, Ukraina, Białoruś, Kazachstan). pism.pl, 2010-08-18. [dostęp 2010-01-18].
4. Mołdawia zrywa z postsowiecką tradycją. „Wypowiadamy umowy” – Wiadomości [online], onet.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).

Bibliografia

• Maciej Raś, Agata Włodkowska: Bezpieczeństwo obszaru WNP. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 334. ISBN 978-83-60501-92-4.

Linki zewnętrzne

• Komitet WNP w Mińsku