Parzeplinowce

Parzeplinowce
	; Gunnera manicata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Myrothamnanae
Rząd	parzeplinowce
	Nazwa systematyczna
	Gunnerales Takht. ex Reveal; Novon 2: 239. 13 Oct 1992
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Parzeplinowce (Gunnerales Takht. ex Reveal) – rząd roślin okrytonasiennych. Obejmuje dwie rodziny z dwoma rodzajami i ok. 50 gatunkami^[3]. Rośliny te występują głównie na półkuli południowej i w strefie międzyzwrotnikowej^[2]. Charakterystyczna dla nich jest dwupienność i obecność kwasu elagowego. Ich kwiaty są drobne^[2], z niewielkim lub całkiem zredukowanym okwiatem, liście ząbkowane^[3], obecność przylistków, anatomiczne podobieństwo drewna, wydzielanie żywicy^[4]. Generalnie jednak rośliny z obu zaliczanych tu rodzin istotnie różnią się między sobą; parzeplinowate to mezofityczne, na ogół okazałe byliny, Myrothamnaceae to sklerofityczne krzewy^[2].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

W dawniejszych systemach rząd we współczesnym ujęciu nie był wyróżniany. W systemie Takhtajana jeszcze z 2009 obie zaliczane tu rodziny włączane były do zupełnie różnych rzędów i podklas – Myrothamnaceae we własnym rzędzie Myrothamnales zaliczane były do podklasy Hamamelidae, a parzeplinowate Gunneraceae zaliczane były do skalnicowców Saxifragales w podklasie Rosidae^[5] (do tych samych podklas rodziny te włączane były w tym systemie także w jego wersji z 1996^[6]). W systemie Cronquista z 1981 rodzina Gunneraceae zaliczana była do rzędu Haloragales, a Myrothamnaceae do rzędu Hamamelidales^[7]. W systemie Reveala tworzonym w latach 1994-1999 rząd parzeplinowców obejmował tylko parzeplinowate Gunneraceae^[8]. W wersji z 2007 autor tego systemu włączył tu także Myrothamnaceae i Aextoxicaceae^[9].

Bliskie pokrewieństwo zaliczanych tu dwóch mocno odmiennych współcześnie rodzin potwierdziły badania molekularne. Klasyfikowane były w rzędzie Gunnerales od pierwszych wersji systemu APG jako pierwsza (bazalna) grupa tzw. późnych dwuliściennych właściwych (core eudicots)^[2].

W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd parzeplinowców tworzy jeden z 18 nadrzędów okrytonasiennych – Myrothamnanae i obejmuje obie zaliczane tu rodziny zgodnie z systemem APG III (2009)^[1].

Rośliny te oddzieliły się one od wspólnych przodków z innymi dwuliściennymi właściwymi od 118 do 77 milionów lat temu. O ile Myrothamnaceae nie są znane ze śladów kopalnych, o tyle Gunneraceae zostawiły ich wiele z okresu kredy, kiedy to występowały obficie na wszystkich kontynentach półkuli południowej^[4].

Pozycja rzędu w kladogramie dwuliściennych właściwych według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

←

jaskrowce Ranunculales

srebrnikowce Proteales

trochodendronowce Trochodendrales

bukszpanowce Buxales

parzeplinowce Gunnerales

ukęślowce Dilleniales

skalnicowce Saxifragales

	winoroślowce Vitales

→	klad różowych

Berberidopsidales

sandałowce Santalales

	goździkowce Caryophyllales

→	klad astrowych

Podział rzędu na rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Gunneraceae Meisner – parzeplinowate
Myrothamnaceae Niedenzu

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
[3]
ColeC. T.CH. ColeC. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018.
[4]
Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 229-230. ISBN 978-1-842466346.
[5]
Armen Takhtajan: Flowering Plants. New York: Springer, 2009. ISBN 978-1-4020-9608-2.
[6]
Armen Takhtajan: Diversity and classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1996, s. 11–13. ISBN 0-231-10098-1.
[7]
Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 618. ISBN 0-231-03880-1.
[8]
Crescent Bloom: Gunnerales. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-08]. (ang.).
[9]
Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2009-06-21]. (ang.).

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[baranow-3] [3]
ColeC. T.CH. ColeC. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018.

[christenhusz-4] [4]
Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 229-230. ISBN 978-1-842466346.

[armen-5] [5]
Armen Takhtajan: Flowering Plants. New York: Springer, 2009. ISBN 978-1-4020-9608-2.

[armen_1996-6] [6]
Armen Takhtajan: Diversity and classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1996, s. 11–13. ISBN 0-231-10098-1.

[cronquist-7] [7]
Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 618. ISBN 0-231-03880-1.

[8] [8]
Crescent Bloom: Gunnerales. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-08]. (ang.).

[9] [9]
Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2009-06-21]. (ang.).

[3]

[2]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Wikiwand in your browser!

Parzeplinowce

Wikiwand in your browser!

Systematyka

Przypisy