p-Ksylen – organiczny związek chemiczny, węglowodór aromatyczny, jeden z trzech izomerycznych ksylenów. Jest to pochodna benzenu zawierająca dwie grupy metylowe przyłączone do pierścienia w położeniu para (1,4).
Szybkie fakty Nazewnictwo, PIN ...
p-Ksylen
|
|
| Nazewnictwo |
|
|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC) |
| PIN |
1,4-ksylen[1] |
| inne |
p-ksylen, 1,4-dimetylobenzen[1] |
| Inne nazwy i oznaczenia |
| para-ksylen, p-ksylol |
|
| Ogólne informacje |
| Wzór sumaryczny |
C8H10 |
| Inne wzory |
C
6H
4(CH
3)
2 |
| Masa molowa |
106,17 g/mol |
| Wygląd |
kryształy w kształcie słupków[2] |
| Identyfikacja |
| Numer CAS |
106-42-3 |
| PubChem |
7809 |
|
|
| InChI |
|
InChI=1S/C8H10/c1-7-3-5-8(2)6-4-7/h3-6H,1-2H3 |
| InChIKey |
URLKBWYHVLBVBO-UHFFFAOYSA-N |
|
| Właściwości |
|
|
| Gęstość |
| 0,8565 g/cm³ (25 °C)[2]; ciecz |
|
| Rozpuszczalność w wodzie |
0,160 g/kg (0 °C)[3]
0,181 g/kg (25 °C)[3]
0,22 g/kg (40 °C)[3] |
| w innych rozpuszczalnikach |
| rozpuszczalny w chloroformie, mieszalny z etanolem, eterem dietylowym, acetonem i benzenem[2] |
|
| Temperatura topnienia |
13,3 °C[2] |
| Temperatura wrzenia |
138,3 °C[2] |
| Punkt krytyczny |
343,02 °C[4]; 3,55 MPa[4]; 372 cm³/mol ≈ 0,285 g/cm³[4] |
| logP |
3,15[5] |
| Współczynnik załamania |
1,4929 (589 nm, 25 °C)[2] |
| Lepkość |
0,603 mPa·s (25 °C, 1 atm)[6]
0,457 mPa·s (50 °C, 1 atm)[6]
0,359 mPa·s (75 °C, 1 atm)[6]
0,290 mPa·s (100 °C, 1 atm)[6] |
| Napięcie powierzchniowe |
28,01 mN/m (25 °C, 1 atm)[7]
25,32 mN/m (50 °C, 1 atm)[7]
22,64 mN/m (75 °C, 1 atm)[7]
19,95 mN/m (100 °C, 1 atm)[7] |
| Prężność pary |
1 kPa (22,4 °C)[8]
1,19 kPa (25 °C)[9]
10 kPa (68,9 °C)[8]
100 kPa (137,9 °C)[8] |
|
|
|
| Niebezpieczeństwa |
|
| Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-09-02] |
|
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów |
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[10] |
|
|
| Zwroty H |
H226, H312, H315, H332 |
| Zwroty P |
P210, P261, P280, P370+P378[11] |
|
| Europejskie oznakowanie substancji |
| oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne |
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[10] |
 |
Szkodliwy
(Xn) |
|
|
| Zwroty R |
R10, R20/21, R38 |
| Zwroty S |
S2, S25 |
|
| NFPA 704 |
Na podstawie
podanego źródła[12] |
|
|
|
| Temperatura zapłonu |
27 °C[13] |
| Temperatura samozapłonu |
528 °C[13] |
| Granice wybuchowości |
1,1–7,0%[13] |
| Numer RTECS |
ZE2625000 |
| Dawka śmiertelna |
LD50 5 g/kg (szczur, doustnie)[14] |
|
| Podobne związki |
| Podobne związki |
o-ksylen, m-ksylen, toluen, styren |
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
|
|
Zamknij
Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach niepolarnych, np. w węglowodorach aromatycznych, podobnie jak wszystkie ksyleny. Jest stosowany do wytwarzania kwasu tereftalowego, przekształcanego następnie w poli(tereftalan etylenu) (PET), który jest wykorzystywany m.in. do produkcji opakowań do żywności, np. butelek.
Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
