Osiedle Słoneczne (Kraków)

Osiedle Słoneczne (do roku 1958 Osiedle B-33) – zabytkowe osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy XVIII, w Nowej Hucie, niestanowiące jednostki pomocniczej niższego rzędu w ramach dzielnicy.

Osiedle Słoneczne

nr rej. A-1132 z 30 grudnia 2004[1]
Widok z ul. Żeromskiego
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miasto	Kraków
Dzielnica	XVIII Nowa Huta
Poprzednia nazwa	Osiedle B-33
Data budowy	1951–1954
Położenie na mapie Krakowa Osiedle Słoneczne
Położenie na mapie Polski Osiedle Słoneczne
Położenie na mapie województwa małopolskiego Osiedle Słoneczne
50°04′39″N 20°02′30″E

Historia i charakterystyka architektoniczna osiedla

Os. Słoneczne powstało w latach 1956–1958, zaprojektowane przez Stanisława Juchnowicza, który w zespole Tadeusza Ptaszyckiego pracował nad ostatecznym kształtem realizowanych zespołów mieszkaniowych. W stylistyce budynków widać wyraźnie odchodzenie od socrealizmu, brak ozdobnych detali, które widać na osiedlach powstałych w pierwszej połowie lat 50.^[2] Architektura tej części Nowej Huty jest funkcjonalistyczna^[3]. Bloki na zewnątrz osiedla, równolegle do ulic: Al. Róż, ul. Żeromskiego i Struga wybudowano z charakterystycznym, wyeksponowanym parterem, gdzie znajdują się lokale handlowo-usługowe. Te pomieszczenia użytkowe zostały zrealizowane w różny sposób. Do lokali w bloku nr 8 od strony ul. Struga i nr 14 od strony ul. Żeromskiego wchodzi się z poziomu chodnika, do lokali w dwóch blokach od Al. Róż wchodzi się po schodkach, z boku znajdują się kolumny wspierające ryzalitowo wysunięte części budynku z lokalami mieszkalnymi na wyższych kondygnacjach. Podobne rozwiązanie z wejściem po schodkach do lokali użytkowych znajduje się w bloku nr 9 u zbiegu ulic Struga, Żeromskiego i Wojciechowskiego.

Od strony południowej rozwiązanie jest nieco inne. Budynek nr 1 jest budynkiem siedmiokondygnacyjnym, idąc w kierunku wschodnim (do os. Szkolnego) znajdują się cztery budynki niższe, trzypiętrowe przylegające do ul. Rydza Śmigłego. Charakterystycznym elementem tych niższych bloków są umieszczone na bocznych ścianach budynków niewielkie lokale w poziomie piwnicy, skomunikowane z chodnikami pochylnią^[3]. Znajdowały się tu np. garaże na motocykle, zakłady usługowe^[3], do dziś w bloku nr 2 działa firma ubezpieczeniowa.

Projekt budynku nr 1 pochodzi z początku 1956 roku i jest dziełem zespołu w składzie: Tadeusz Janowski, Stefan Golonka, Anna Anlauf, Tadeusz Wnuk^[3]. Elewacja tego bloku urozmaicona jest po bokach ryzalitami wspartymi w poziomie parteru na sześciu słupach^[3]. W całej części parterowej znajdują się lokale handlowo-usługowe z wejściami bezpośrednio z chodnika lub poprzez podcienie pod wysuniętymi ku przodowi częściami budynku. Charakterystyczny neon na dachu budynku – „ZURT” (obecnie nieistniejący) informował o lokalizacji w środkowej części bloku sklepu z artykułami elektronicznymi domowego użytku jak radioodbiorniki, telewizory, magnetofony i gramofony.

Budynki na os. Słonecznym nie są połączone w ciągi jak w typowo socrealistycznych założeniach, lecz rozdzielone uliczkami, chodnikami i zielenią^[3].

Na osiedlu jest 13 budynków mieszkalnych, z czego dwa wewnątrz osiedla – nr 13 ustawiony w kierunku południkowym i nr 17 (za blokiem nr 16), który wybudowano dużo później. Tu też usytuowany jest ogrodzony plac zabaw.

Wokół osiedla na wydzielonych trawnikach oddzielających budynki od ulic w większości znajdują się szpalery drzew^[2].

Obiekty na terenie osiedla

• Osiedle Słoneczne 1 – mieszkał tutaj Antoniego Kawałko, w lokalu na parterze znajdowała się galeria jego malarstwa;
• Osiedle Słoneczne 2 – mieszkali tutaj Krystyna Pisarkowa i Walery Pisarek oraz Władysław Dobrucki. Fakt ten upamiętnia tablica pamiątkowa umieszczona na bloku;
• Osiedle Słoneczne 3 – od 1994 roku ma tu swoją siedzibę Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe Adrem S.A., które zajmuje się zarządzaniem i administrowaniem budynkami, głównie na terenie Nowej Huty^[4];
• Osiedle Słoneczne 10 – przedszkole samorządowe nr 107;
• Osiedle Słoneczne 12 – szkoła podstawowa nr 105;
• Osiedle Słoneczne 14 – tu ma swoją siedzibę Fundacja Nowe Centrum, organizacja pozarządowa, której głównym celem jest wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym^[5];
• Osiedle Słoneczne 16 – w lokalu, w którym znajdował się sklep dawnej Składnicy Harcerskiej, miał swoją siedzibę Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dzieje Nowej Huty. W ramach reorganizacji został przeniesiony do budynku dawnego kina Światowid. Działa jako Muzeum Nowej Huty. W lokalu po muzeum od 2020 roku działa Klub Zgody – placówka Ośrodka Kultury Kraków-Nowa Huta^[6].

Galeria

• 
  Północna strona osiedla (os. Słoneczne 14).
• 
  Osiedle od strony Parku Ratuszowego (os. Słoneczne 1).
• 
  Galeria Antoniego Kawałko,
  os. Słoneczne 1.
• 
  Blok, os. Słoneczne 2.
• 
  Tablica pamiątkowa,
  os. Słoneczne 2.
• 
  Dawe Muzeum Dzieje Nowe Huty,
  os. Słoneczne 16.
• 
  Widok od ul. Rydza-Śmigłego (os. Słoneczne 6 i 7).
• 
  Widok od ul. Rydza-Śmigłego (os. Słoneczne 5).
• 
  Wnętrze osiedla (os. Słoneczne 9).

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2024-09-02].
2. Jarosław Klaś: Nowa Huta jako przykład przestrzeni zaprojektowanej z myślą o mieszkańcach. [dostęp 2022-02-15].
3. Roman Marcinek, Zbigniew Myczkowski: Park Ratuszowy i Park Szwedzki. Kraków: Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, 2016, seria: Parki Krakowa; 15. ISBN 978-83-934916-7-4. Brak numerów stron w książce
4. Adrem S.A.. [dostęp 2022-02-15].
5. Fundacja Nowe Centrum strona główna. [dostęp 2022-02-15].
6. Klub Zgody. [dostęp 2022-02-15].