Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy

Oddział II (informacyjno-wywiadowczy) Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK zajmował się wywiadem, kontrwywiadem, sprawami bezpieczeństwa, legalizacją i łącznością polskiego ruchu oporu (od września do listopada 1939 roku – Służby Zwycięstwa Polski, 1939–1942 – Związku Walki Zbrojnej, ostatecznie do 1942–1945 – Armii Krajowej).

Działalność

Oddział II Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK dysponował siatkami agentów, które rozpracowywały zarówno front wschodni, jak i okupowane ziemie polskie oraz terytorium III Rzeszy. Wywiad ZWZ dostarczył Brytyjczykom szczegóły niemieckich przygotowań do ataku na Związek Radziecki (Plan Barbarossa). Informacje te przedstawiono przywódcy ZSRR, Józefowi Stalinowi, lecz ten – podobnie jak informacje własnego wywiadu zlekceważył.

Jednym z większych sukcesów wywiadu AK było dotarcie w 1943 roku do niemieckiego ośrodka rakietowego w Peenemünde i przesłanie na ten temat raportów do Londynu. Równie ważne było rozpoznanie prac budowlanych na poligonie Pustków-Blizna, związanych z podjęciem prób z pociskiem V-2. 20 maja 1944 roku wywiad AK zdobył elementy tego pocisku, który rozbił się w pobliżu Sarnak. Niewybuch pocisku V-2 wraz z ekspertami, przesłano drogą powietrzną do Londynu (operacja „Most III”) .

Struktura organizacyjna

Oddział II A (wywiad ofensywny)

• Wydział Wywiadu Ofensywnego „Stragan”
  • Referat Zachód „WW-72”
  • Referat Wschód „Pralnia”
  • Referat Generalna Gubernia „Arkadiusz”
  • Wydział Techniki i Legalizacji „Agaton”

Oddział II B (kontrwywiad)

• Referat 991 – Aparat szefa wydziału
• Referat 992 –
• Referat 993^[1]
  • 993 I – centralna sieć informacyjna oparta na zespole TAP (Tajna Armia Polska) zajmująca się katalogowaniem osób współpracujących z okupantem oraz kolaborantów nazistowskich.
  • 993 E
  • 993/W – „Wykonawczy" zajmujący się wykonywaniem wyroków śmierci na konfidentach i zdrajcach. Kryptonim „Wapiennik” był natomiast nazwą oddziału bojowego działającego przy referacie. tzw. „wapiennik”, zajmujący się planowaniem i wykonywaniem wyroków na zdrajcach i konfidentach.
• Referat 994-Sonda (994-CS) – mjr Stanisław Sławiński ps. „Gustaw”, „Litwin”^[2]
• Referat 995
• Referat 996
• Referat 997 – zajmujący się działalnością obcych wywiadów
• Referat 998 – zajmujący się łącznością
• komórka 999 „Korweta” – zajmujący się działalnością komunistów w okupowanej Polsce.

pomorska ekspozytura II Komendy AK – „Bałtyk”

• • „Bałtyk 301” kier. „Kolski” (Edmund Czarnowski),
  • „Bałtyk 302” kier. „Apoli” (Apolinary Łagiewski)
  • „Bałtyk 303” kier. „Sęk”, „Tragarz” (Augustyn Träger)^[3]

Szefowie Oddziału II Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK

• ppłk dypl. Wacław Berka („Brodowicz”) – październik 1939-wiosna 1942
• ppłk dypl. Marian Drobik („Dzięcioł”) – wiosna 1942-grudzień 1943
• p.o. ppłk dypl. Franciszek Kwiryn Herman („Nowak”) – grudzień 1943-styczeń 1944
• płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki („Makary”) – styczeń 1944-październik 1944
• ppłk dypl. Bohdan Zieliński („Tytus”) – październik 1944-styczeń 1945

Obsada personalna Oddziału w lipcu 1944 roku

• Wydział Wywiadowczy – ppłk dypl. Franciszek Herman „Bogusławski”
• Biuro Studiów – mjr dypl. Bohdan Zieliński „Tytus”
• Komisja Badawcza broni rakietowych – inż. Stefan Waciurski „Funia”
• Referat Ruchu Kolejowego – ppłk Leon Cehak „Drwęcki”
• Wywiad Obronny (kontrwywiad) – Bernard Zakrzewski „Oskar”

Przypisy

1. KazimierzK. Leski KazimierzK., Życie niewłaściwie urozmaicone. Wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK, TomaszT. Szarota (oprac.), Warszawa: PWN, 1989, ISBN 83-01-08351-4, OCLC 834665247. Brak numerów stron w książce
2. Ney-Krwawicz 1990 ↓, s. 105.
3. Film dokumentalny KRYPTONIM „SYNTEZA”. Reżyseria: Andrzej E. Androchowicz, Polska 1972

Bibliografia

• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią Wieki nr 9/1986.
• Lesław Marian Bartelski: AK. T. 1, Podziemna armia 27.IX.1939-30.VI.1943. Warszawa: „Tekst”, 1990. ISBN 83-85188-00-2. Brak numerów stron w książce
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1055-X.
• Polmar N., Allen T. B., Księga szpiegów. Encyklopedia. Wydawnictwo Magnum, Warszawa 2000, ISBN 83-85852-27-1

Linki zewnętrzne

• wywiad AK. w.icm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)].