Loading AI tools
Obóz jeniecki na Glinkach w Toruniu (do 1945 Stammlager 312/XX C) – niemiecki obóz jeńców wojennych, głównie Rosjan, w Toruniu zbudowany po 1940 roku, lutym 1945 roku przejęty przez wojska sowieckie[1].
| Odpowiedzialny |
|
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
1939 |
| Zakończenie działalności |
ok. 1947 |
| Terytorium |
Polska |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
ok. 55 tys. (1940–styczeń 1945), ok. 30 tys. (luty 1945–1947) |
| Narodowość więźniów |
m.in. Rosjanie, Brytyjczycy, Australijczycy, Holendrzy (1940–styczeń 1945), Niemcy, Polacy (luty 1945–1947) |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Torunia  | |
 52°58′07″N 18°33′17″E | |
Obóz niemiecki
Budowę obozu rozpoczęto w 1940 roku[2], materiały pod budowę przewożono za pomocą kolei wąskotorowej[1][3]. Baraki i wieżyczki wartownicze budowali jeńcy brytyjscy oraz torunianie[2].
W obozie byli więzieni żołnierze ze Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii, Francji, Australii, Włoch (głównie schwytanych członków podziemnych organizacji monarchistycznych[4]), Kanady, Norwegii, Belgii i Jugosławii[5][6]. Pierwsze transporty jeńców radzieckich przybyły jesienią 1941 roku[2][4].
Obóz dzielił się na trzy sektory: radziecki, angielski oraz włoski[2][4]. Jeńcy francuscy byli lokowani na terenie poligonu na Podgórzu[2]. Budowę sektora radzieckiego rozpoczęto w drugiej połowie 1941. Na te cele przeznaczono rozległy niezagospodarowany obszar 92 hektarów w pobliżu wsi Glinki. 14 sierpnia 1941 oficjalnie rozpoczął pracę M. Stammlager 312/XX C, podporządkowany komendantowi Stalagu XX C. Nieoficjalnie hitlerowcy określali część obozu przeznaczoną dla żołnierzy armii radzieckiej Sowietheide[4]. Przez krótki czas w części przeznaczonej dla żołnierzy radzieckich przebywała też grupa jeńców włoskich. Ich transport został przywieziony jesienią 1943 roku, ku konsternacji zarządu obozu, który nie wiedział, co z nimi zrobić, po siedmiu tygodniach odesłał ich do innego obozu na terenie III Rzeszy[4].
Sytuacja jeńców była zróżnicowana. Jeńcy angielscy początkowo znajdowali się w trudnej sytuacji, jednak z czasem zaczęli otrzymywać paczki z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Jeńcy z Wielkiej Brytanii prowadzili chór, teatr i zespoły jazzowe, uprawiali aktywność fizyczną. Jeńcy radzieccy nie byli chronieni przez Konwencje genewskie i nie otrzymywali paczek z żywnością. Wszystkich jeńców kierowano do budowy stacji kolejowej Toruń Kluczyki[2].
Do wkroczenia wojsk radzieckich przez obóz przeszło ok. 55 tys. jeńców, z czego zmarło około 10-15 tysięcy z nich[5][7]. Większość ofiar stanowili jeńcy radzieccy[1], ich liczba została oszacowana na ok. 21 tys.[8]. Zmarli z wycieńczenia jeńcy z ZSRR byli chowani na cmentarzu w Małej Nieszawce[2] oraz przy drodze wylotowej w kierunku Bydgoszczy i Poznania[9].
Według relacji północno-wschodnia część obozu została podpalona w styczniu 1945 roku[10].
Obóz radziecki
W styczniu 1945 roku jeńcy zostali ewakuowani na Zachód[2]. 1 lutego 1945 roku obóz został przejęty przez wojska sowieckie[6], następnie trafił on pod nadzór NKWD[2]. Po lutym 1945 roku w obozie przetrzymywano żołnierzy Wehrmachtu oraz Polaków[11]. Jeńcy niemieccy byli kierowani do różnych prac porządkowo-budowlanych[2]. Liczba więźniów pochodzenia polskiego jest nieznana, według szacunków Polskiego Czerwonego Krzyża z 1945 roku w obozie mogło przebywać co najmniej 430 osób pochodzenia polskiego[12]. Nieznana jest również dokładna liczba przetrzymywanych żołnierzy Wehrmachtu. Niemieccy historycy Hans-Peter Range i Clemens Range oszacowali, że przez obóz przeszło ok. 30 tys. niemieckich żołnierzy, 8 tys. z nich miało tam zginąć[13]. Polski historyk-regionalista Marcin Orłowski oszacował liczbę jeńców niemieckich do maksymalnie 18 tys[14]. Wielu jeńców niemieckich wywieziono na Syberię[2].
Obóz zamknięto ok. 1947 roku. Baraki zostały rozebrane przez mieszkańców wsi sąsiadujących z Toruniem. Na przestrzeni lat na terenie dawnego obozu wzniesiono m.in. Zakłady Drobiarskie „Drosed” (nieodbudowane po pożarze ze stycznia 2008 roku)[15] oraz osiedle mieszkaniowe[2][16].
- Pomnik poległych żołnierzy i jeńców Armii Czerwonej w Toruniu – odsłonięty w 1969 roku[17][18]
- Pomnik pamięci jeńców brytyjskich w Toruniu – odsłonięty w 2009 roku[19]
- Pomnik ofiar obozów jenieckich w Toruniu – odsłonięty 8 maja 2019 roku[20]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
