Ośnieżyce

Ośnieżyce (biał. Аснежыцы; ros. Оснежицы) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie pińskim obwodu brzeskiego, nad rzeką Jasiodłą, około 8 km na północ od centrum Pińska^[2], siedziba sielsowietu^[3].

Ośnieżyce

Аснежыцы

Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	piński
Sielsowiet	Ośnieżyce
Populacja (2009) • liczba ludności	1223[1]
Nr kierunkowy	+375 165
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Ośnieżyce
Położenie na mapie Białorusi Ośnieżyce
52°11′24,4″N 26°07′38,5″E

Pałac Pusłowskich i Platerów w Piasecznej. Rysunek Napoleona Ordy, 1864

Historia

Majątek Ośnieżyce, w skład którego wchodziły 2 wsie o tej nazwie, był znany od XVI wieku. Należał wtedy do dóbr Dowgierdziszki Zawiszy na podstawie przywilejów królowej Bony z 1524 roku. W testamencie z 20 lipca 1540 roku, potwierdzonym przywilejem króla Zygmunta Starego z 5 listopada tego roku, zapisał on m.in. Ośnieżyce swej żonie Annie kniagini Połubińskiej (córce starosty mścisławskiego Bazylego Połubińskiego(inne języki)). Krzysztof i Jan Zawiszowie sprzedali majątek Makaremu Martynowiczowi w 1557 roku. W 1592 roku była to własność Jerzego Karęgi, po czym przeszła w ręce jezuitów. Po kasacie zakonu (w 1773 roku) król Stanisław August przekazał te dobra Adamowi Skirmuntowi, sędziemu grodzkiemu pińskiemu^[4].

Wieś duchowna położona była w końcu XVIII wieku w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego^[5].

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku znalazły się na terenie Imperium Rosyjskiego^[6].

W latach 80. XIX wieku wioski liczyły 36 i 16 domów^[4]. Na początku XX wieku działała tu szkoła (70 uczniów), która kontynuowała działalność w okresie międzywojennym jako trzyklasowa szkoła powszechna.

Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Ośnieżyce znalazły się na terenie Polski, w gminie Stawek powiatu pińskiego województwa poleskiego (od 1928 roku – w gminie Pinkowicze), od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[7].

Po II wojnie światowej obie wsie zostały połączone. W roku 1970 rozpoczęto przebudowę wsi na wzór osiedla miejskiego. Obecnie w centrum wsi znajduje się duży plac, z szerokim wjazdem od strony Pińska, przy placu stoją budynki administracyjne, centrum handlowe, dom kultury z salą na 600 osób^[3]. Działa tu kołchoz.

Półtora kilometra na zachód od wsi istniało skrzyżowanie drogi ze wsi z drogą, która obecnie jest trasą szybkiego ruchu M10 Homel–Kobryń. Stoi tam samotnie wśród pól wzniesiona w XIX wieku kolumna (nazywana w przewodnikach kaplicą), z której szczytu skradziono figurę św. Jana Chrzciciela^[6][7]. Jest jedynym świadkiem istnienia niegdyś w tym miejscu majątku, folwarku i pałacu o nazwie Piaseczna (błr. Пясэчна). Kolumna jest historyczno-kulturalnym zabytkiem Republiki Białoruś.

Dawny majątek i pałac Piaseczna

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego (tom 8., wydany w 1887 roku) dobra Piaseczna obejmowały wtedy 8549 dziesięcin ziemi, mieszkało tu 213 osób, do niedawna był tu kościół filialny parafii pińskiej^[8]. W XVIII wieku było to dziedzictwo rodziny Druckich-Lubeckich. Majątek przeszedł w posiadanie Pusłowskich prawdopodobnie w wyniku ślubu Józefy Druckiej-Lubeckiej (córki Franciszka Druckiego-Lubeckiego(inne języki), kasztelana pińskiego) z Wojciechem Pusłowskim(inne języki) herbu Szeliga (1762–1833). Kolejnymi dziedzicami Piasecznej byli: syn Wojciecha Wandalin (1814–1884) i córka Wandalina, Genowefa (1852–1936), która, wychodząc w 1872 roku za hr. Adama Platera (1836–1909), wniosła mu Piasecznę w posagu. Ostatnim właścicielem Piasecznej i m.in. sąsiednich majątków Zapole i Dobra Wola był ich syn Stefan (1873–1951)^[9].

Do I wojny światowej siedzibą Pułowskich i Platerów był dwór^[9] lub pałac^[6] narysowany przez Napoleona Ordę w 1864 roku. Był to klasycystyczny piętrowy w części centralnej, jedenastoosiowy budynek na wysokim fundamencie z sześciokolumnowym portykiem w wielkim porządku. Pod trójkątnym frontonem był szeroki balkon^[9].

I wojna światowa przetoczyła się przez folwark: jego teren był zryty okopami, a zabudowania zostały zniszczone. W 1920 roku właściciel rozparcelował majątek, a swoją siedzibę przeniósł do pobliskiego Zapola^[9]. Po majątku pozostała jedynie wpomniana wyżej kolumna na rozstajach.

Majątek w Piasecznej jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[9].

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
2. Ośnieżyca i Piaseczna na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-08-13].
3. Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1993. ISBN 5-85700-078-5. [dostęp 2015-08-13]. (biał.). Brak numerów stron w książce
4. Ośnieżyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 645.
5. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 109.
6. Пясэчна, Piaseczna, Пясечно. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 266–267. ISBN 985-6302-37-4. (biał.).
7. Оснежицы na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-08-13].
8. Piaseczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 46., wzmianka 3., znaczenie 4.
9. Piaseczna i Zapole, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 108–110, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).