Zapole (rejon piński)

Zapole (błr. Заполле; ros. Заполье) – wieś na Białorusi, w rejonie pińskim obwodu brzeskiego, przedmieście Pińska, około 2 km na północ od jego centrum^[1].

Zapole

Заполле

Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	piński
Sielsowiet	Ośnieżyce
Populacja (2009) • liczba ludności	1244
Nr kierunkowy	+375 165
Kod pocztowy	225750
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Zapole
Położenie na mapie Białorusi Zapole
52°08′59,6″N 26°04′58,3″E

Historia

Pierwsze wzmianki o Zapolu pochodzą z 1488 roku. W 1496 roku Wojwoszka Rozijewicz, który wcześniej otrzymał Zapole od kniaziów Jarosławowiczów, otrzymał zezwolenie od kniagini Maryi Pińskiej na sprzedaż tego majątku niejakiemu Fedce Tyszkiewiczowi^[2]. Później Zapole było częścią wielkiego majątku Piaseczna. W XVIII wieku było to dziedzictwo rodziny Druckich-Lubeckich. Majątek przeszedł w posiadanie Pusłowskich prawdopodobnie w wyniku ślubu Józefy Druckiej-Lubeckiej (córki Franciszka Druckiego-Lubeckiego(inne języki), kasztelana pińskiego) z Wojciechem Pusłowskim(inne języki) herbu Szeliga (1762–1833). Kolejnymi dziedzicami Piasecznej byli: syn Wojciecha Wandalin (1814–1884) i córka Wandalina, Genowefa (1852–1936), która, wychodząc w 1872 roku za hr. Adama Platera (1836–1909), wniosła mu Piasecznę w posagu. Ostatnim właścicielem Zapola wchodzącego w skład majątku Piaseczna był ich syn Stefan (1873–1951)^[3].

W 1784 roku Zapole odwiedził król Stanisław August. Na polach Zapola zorganizowano paradę brygady konnej pod dowództwem gen. Piotra Twardowskiego, a wieczorem w miejscowym parku i w pałacu był wielki bal z iluminacjami (w pałacu specjalnie na przyjazd króla zbudowano wielką salę balową)^[4].

Wieś magnacka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego^[5]. Po II rozbiorze Polski w 1793 roku znalazło się na terenie Imperium Rosyjskiego^[4].

Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Zapole znalazło się na terenie Polski, w gminie Stawek powiatu pińskiego województwa poleskiego (od 1928 roku – w gminie Żabczyce), od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[6].

Dwór w Zapolu

Dawny pałac w Zapolu nie dotrwał do końca XIX wieku, jednak zachował się tam piękny staropolski park z lipowymi szpalerami i altanami. Julian Ursyn Niemcewicz, odwiedzając majątek w 1819 roku, powiedział: „nigdzie nie widziałem takich ogromnych lip”^[7].

Po zniszczeniu rezydencji w Piasecznej w wyniku działań w czasie I wojny światowej Stefan Plater zbudował w latach 20. XX wieku w parku w Zapolu nowy dwór, do którego przenieśli się Platerowie. Był to neoklasycystyczny (z elementami baroku), parterowy, jedenastoosiowy, drewniany budynek z czterokolumnowym portykiem z trójkątnym szczytem. Od strony parku miał dwa prostopadłe skrzydła, nadające mu kształt podkowy. Między tymi skrzydłami był identyczny portyk jak od strony podjazdu. Czterospadowy, łamany dach był pokryty blachą^[3].

Dwór dotrwał do dzisiejszych czasów^[4][6]. Obecnie jest wykorzystywany jako budynek administracyjny. Jest wpisany do rejestru zabytków^[8].

Majątek w Zapolu jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[3].

Przypisy

1. Zapole na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-08-13].
2. Zapole, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 401., znaczenie 47.
3. Piaseczna i Zapole, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 108–110, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
4. Заполле, Zapole, Заполье. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 257–258. ISBN 985-6302-37-4. (biał.).
5. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 109.
6. Заполье na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-08-13]. (ros.).
7. Заполье. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 522–523. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2015-08-13]. (ros.).
8. Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік.. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1993, s. 219–220. ISBN 5-85700-078-5. [dostęp 2015-08-13]. (biał.).