Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nakaz zapłaty – w polskim postępowaniu cywilnym rodzaj orzeczenia sądowego o charakterze merytorycznym rozstrzygającego sprawę co do istoty oraz wydawanego na posiedzeniu niejawnym[1].
Kodeks postępowania cywilnego z 1930 r.[2] nie wskazywał nakazu zapłaty w dziale poświęconym orzeczeniom sądowym, zawierał jednak przepisy regulujące postępowanie upominawcze oraz postępowanie nakazowe, w których orzeczeniem kończącym postępowanie był nakaz zapłaty. Była to konstrukcja na wzór obowiązującej w tamtym czasie w Austrii oraz na Węgrzech[3].
Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym mógł być wydany na wniosek powoda, jeżeli powód dochodził wierzytelności pieniężnej albo uiszczenia innych rzeczy zamiennych i jeżeli żądanie pozwu było w całości uzasadnione dokumentami urzędowymi lub prywatnymi z podpisem urzędowo poświadczonym przez sąd lub notariusza w Polsce[4]. Postępowanie nakazowe nie zawierało ograniczenia wartości, a więc należało do właściwości sądów grodzkich lub okręgowych na ogólnych zasadach[3].
Nakaz ten mógł być również wydany na wniosek powoda przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku, jeżeli dokument ten był ważny i nie budził wątpliwości co do jego prawdziwości. Do pozwu należało wtedy załączyć weksel lub czek oraz wszystkie dokumenty potrzebne do uzasadnienia roszczenia. Jeżeli powód nie był bezpośrednio uprawnionym z weksla lub czeku, przejście uprawnień musiało być udowodnione dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym przez podmioty wskazane powyżej[5].
Jeżeli z przedstawionych dokumentów wynikało, że roszczenie było przedawnione, powód musiał udowodnić w pozwie także przerwanie lub wstrzymaniu biegu przedawnienia dokumentami urzędowymi lub prywatnymi z podpisem urzędowo poświadczonym przez podmioty wskazane powyżej[6].
Nakaz zapłaty sąd wydawał w składzie jednego sędziego bez rozprawy oraz przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu, który doręczano dopiero wraz z nakazem[7]. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty sąd rozpoznawał sprawę według przepisów ogólnych, jeżeli nadawała się ona do rozpoznania według tych przepisów w tym samym sądzie. W przeciwnym wypadku sąd pozew odrzucał[8].
W nakazie zapłaty sąd orzekał, że pozwany ma w ciągu tygodnia, a w zakresie roszczenia z weksla lub czeku w ciągu trzech dni, od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tymże terminie zarzuty[9]. Już od chwili wydania nakaz stanowił tytuł zabezpieczenia, a jeżeli był wydany na podstawie weksla lub czeku stawał się ponadto natychmiast wykonalny po upływie terminu do spełnienia świadczenia[10]. Prawomocny nakaz miał skutki prawomocnego wyroku[11].
Na wniosek pozwanego sąd mógł, według swojego uznania, ograniczyć zakres zabezpieczenia, a w przypadku wniesienia zarzutów również wstrzymać natychmiastową wykonalność nakazu[12].
Od wydanego nakazu zapłaty przysługiwały pozwanemu wyłącznie zarzuty, a powodowi wyłącznie zażalenie na orzeczenie o kosztach[13]. Od odmowy wydania nakazu przysługiwał powodowi, na zasadach ogólnych, środek odwoławczy w postaci zażalenia[3]. W razie jego uwzględnienia sąd drugiej instancji obligatoryjnie uchylał orzeczenie sądu pierwszej instancji oraz przekazywał ją temu sądowi do pierwszej instancji[14].
Pismo zawierające zarzuty było wnoszone do sądu, który wydał nakaz i powinno było zawierać wszystkie zarzuty, które zgodnie z ogólnymi zasadami musiały być zgłoszone przed wdaniem orzeczenia co do istoty. W razie skutecznego wniesienia zarzutów sąd wyznaczał rozprawę oraz zarządzał doręczenie ich odpisu powodowi, a w razie spóźnionego wniesienia zarzutów sąd odrzucał je bez rozprawy[15].
Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wyrokiem utrzymywał nakaz w mocy lub uchylał go w całości lub w części i oddalał powództwo w tym zakresie[16].
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym mógł wydać sąd grodzki, jeżeli powód dochodził od swojego dłużnika osobistego sumy nieprzekraczającej tysiąca złotych[17].
Nakaz zapłaty wydawany był bez rozprawy, a odpis pozwu doręczano pozwanemu dopiero wraz z nakazem. W nakazie są orzekał, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie powoda w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie sprzeciw[18]. Prawomocny nakaz zapłaty miał skutki prawomocnego wyroku[19].
Wydanie nakazu nie było możliwe, jeżeli jedna z poniższych okoliczności występowała choćby co do części nakazu:
Odmowa wydania nakazu zapłaty miała miejsce również, jeżeli jedna z powyższych okoliczności zachodziła choćby co do części roszczenia lub przeciwko jednemu ze współpozwanych[21]. Od odmowy wydania nakazu nie przysługiwało zażalenie, jednak powód mógł w ciągu miesiąca żądać skierowania sprawy do zwykłego postępowania. Brak takiego żądania nie pozbawiał powoda prawa do ponownego wytoczenia powództwa[22].
Od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przysługiwał pozwanemu sprzeciw, który mógł być wniesiony w dowolnej formie i pod jakąkolwiek nazwą na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, również bez przytoczenia jakichkolwiek podstaw, faktów i dowodów. O tego rodzaju możliwości pozwany winien być pouczony wraz z doręczeniem nakazu[23].
W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty tracił moc w całości, nawet jeżeli sprzeciw dotyczył tylko części roszczenia lub był zgłoszony tylko przez jednego ze współpozwanych. Sprzeciw tylko co do części roszczeń ujętych w pozwie, a nie części pojedynczego roszczenia skutkował utratą mocy przez nakaz jedynie w zaskarżonym zakresie[24]. Dodatkowo w razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wyznaczał rozprawę oraz zarządzał doręczenie jego odpisu powodowi[25]. Jeżeli sprzeciw był spóźniony sąd odrzucał go bez rozprawy[26].
Nakaz zapłaty jako rodzaj orzeczenia sądowego wymieniony jest obecnie w art. 3531 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego[27]. Sąd rozstrzyga sprawę poprzez wydanie nakazu zapłaty wyłącznie jeżeli przepis szczególny tak stanowi[28], a do nakazu stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli sam Kodeks nie stanowi inaczej[29].
Istotą nakazu zapłaty jest:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.