Monaster Ławryszewski
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Monaster Ławryszewski – prawosławny męski klasztor między miejscowościami Ławryszewo i Gniesicze, nad Niemnem, w jurysdykcji eparchii nowogródzkiej Egzarchatu Białoruskiego[2]. Między II połową XIII w. a 1530, gdy został zniszczony w czasie tatarskiego najazdu, był to jeden z najważniejszych prawosławnych ośrodków życia monastycznego na ziemi nowogródzkiej. Od połowy XVII w. do 1836 był to klasztor unicki. Następnie został zamknięty, a jego cerkiew przekształcona w świątynię parafialną.
.jpg) Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej w Ławryszewie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość |
okolice Ławryszewa |
| Kościół | |
| Eparchia | |
| Liczba mnichów (2012) |
3[1] |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
św. Elizeusza (na terenie monasteru) |
| Cerkiew |
Zaśnięcia Matki Bożej (w Ławryszewie) |
| Założyciel klasztoru | |
| Data zamknięcia |
po 1917 |
| Data reaktywacji |
koniec XX wieku |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
 53°42′07″N 26°11′22″E | |
Klasztor został reaktywowany w 1911, jednak już kilka lat później, po rewolucji październikowej, został zamknięty ponownie. W 1993 rozpoczęta została odbudowa zniszczonego obiektu sakralnego, a w 2007 monaster otwarto ponownie.
Pierwsza wspólnota monastyczna
Życie monastyczne w miejscu, gdzie współcześnie (początek XXI w.) funkcjonuje wspólnota, zainicjował najpóźniej w 1223 mnich Elizeusz[1]. Elizeusz, razem ze swoimi uczniami, zbudował nad Niemnem pierwsze cerkwie św. Eliasza i Wniebowstąpienia Pańskiego, jak również wzniósł drewniane budynki mieszkalne dla mnichów[3]. W 1250 Elizeusz został zamordowany przez posłusznika[1]. Jedenaście[3] lub dwanaście[4] lat później nowy monaster nad Niemnem założył książę Wojsiełk, będący już wówczas prawosławnym mnichem[3]. Klasztor stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i przyczynił się do umacniania prawosławia na ziemi nowogródzkiej[5][6]. W XIV w. był to jeden z największych monasterów na zachodnich ziemiach ruskich i litewskich[7]. W następnym stuleciu Monaster Ławryszewski zaliczał się do najważniejszych ośrodków życia mniszego w eparchii turowsko-pińskiej[8].
Szczególnym kultem otaczano w nim Elizeusza Ławryszewskiego; jego relikwie były wystawione dla kultu w głównej cerkwi klasztornej[1]. W 1514 Elizeusz został oficjalnie kanonizowany[3]. Źródłem utrzymania monasteru były nadania ziemskie otrzymane w pierwszym stuleciu istnienia wspólnoty. Wielki książę Witold nadał mnichom prawo do pozyskiwania drewna z Puszczy Nalibockiej i Niehniewickiej. W 1521 klasztor otrzymał dwie włóki sianożęci od Onufrego Witonizskiego[3]. W 1522 Zygmunt Stary nadał prawo prezenty przełożonych Monasteru Ławryszewskiego Teodorowi Chreptowiczowi[9]. Wspólnota zgromadziła bogatą bibliotekę[1].
Monaster Ławryszewski przetrwał najazd tatarski na ziemię nowogródzką w 1508, jednak w czasie kolejnego ataku w 1530 został całkowicie zniszczony. Wtedy zaginęły relikwie Elizeusza Ławryszewskiego i większość cennego wyposażenia klasztornych świątyń[1].
Klasztory w Ławryszewie między XVI a XIX w.
Monaster został odbudowany w 1550 na terenie wsi Ławryszewo; miejsce po dawnym klasztorze zarósł bowiem las sosnowy[1]. Klasztor ten funkcjonował do II połowy XVII w., gdy został odebrany Kościołowi prawosławnemu i znalazł się w jurysdykcji Kościoła unickiego[10]. Kolejny monaster, unicki, został w tym samym miejscu założony pod koniec XVIII w. i funkcjonował do 1836. Został wtedy zlikwidowany, a jego główna cerkiew – przekształcona w świątynię parafialną[1]. Po 1839 była to świątynia prawosławna.
XX–XXI wiek
W 1911 hrabia Konstantin Chrieptowicz-Butieniew ufundował w swoim majątku w Ławryszewie monaster, którego pierwszym przełożonym został hieromnich Warłaam. W nowym klasztorze powstała cerkiew św. Elizeusza Ławryszewskiego, którą 27 lipca 1913 poświęcił biskup miński i turowski Mitrofan[1]. Klasztor został zamknięty po rewolucji październikowej. Dopiero w końcu XX wieku rozpoczęto jego odbudowę. W 1993 arcybiskup białostocki i gdański Sawa oraz biskup nowogródzki i lidzki Konstantyn poświęcili pamiątkowy krzyż na miejscu dawnego klasztoru[11].
Wspólnota monastyczna została formalnie reaktywowana w 2007[11]. W planach Egzarchatu Białoruskiego monaster będzie przeznaczony dla 60 mnichów, zaś w klasztornym kompleksie powstanie nowy sobór i mniejsza cerkiew[1]. W 2009 na terenie klasztoru wzniesiono pomnik Elizeusza Ławryszewskiego[12].
Z końca XIII lub początku XIV w. pochodzi wykonany w Monasterze Ewangeliarz ławryszewski. Zawiera on teksty Ewangelii do czytania w czasie nabożeństw oraz teksty Ewangelii ułożone w porządku roku liturgicznego. W dziele zawarto także kilka śpiewanych kanonów w języku cerkiewnosłowiańskim, oparte na hymnografii bizantyńskiej. Ewangeliarz oprawiony jest w bogato zdobione okładki wykonane na początku XVI w. z okazji kanonizacji Elizeusza Ławryszewskiego[3]. W tym samym monasterze w XVI w. grupa kopistów pod kierunkiem hierodiakona Joachima opracowała Prolog – zbiór żywotów świętych, pouczeń i budujących opowieści o świętych, wzorowany na greckich menologiach i synaksariach[13].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
