Maria Janion
polska uczona, historyczka literatury / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Maria Janion?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Maria Teresa Janion (ur. 24 grudnia 1926 w Mońkach, zm. 23 sierpnia 2020 w Warszawie) – polska historyczka literatury, idei i wyobraźni oraz krytyczka literacka specjalizująca się w historii polskiego i europejskiego romantyzmu, profesor nauk humanistycznych[1], członkini Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności[1][2], doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego[3].
Portret Marii Janion autorstwa Zbigniewa Kresowatego | |||
Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1926 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
23 sierpnia 2020 | ||
Profesor nauk humanistycznych | |||
Specjalność: historia literatury | |||
Alma Mater | |||
Doktorat |
1955 – nauki filologiczne | ||
Profesura |
1963 | ||
Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |||
Status PAN |
członek krajowy rzeczywisty | ||
Status PAU |
członek krajowy czynny | ||
Doktor honoris causa Uniwersytet Gdański – 1994 | |||
Profesor | |||
Instytut |
Literatury Polskiej UW | ||
uczelnia |
Uniwersytet Gdański | ||
instytut |
Instytut Badań Literackich PAN | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Badaczka polskiej kultury XIX i XX wieku. Autorka ponad dwudziestu książek o zasadniczym znaczeniu dla refleksji o polskiej tożsamości[4], a także kilkuset studiów, artykułów, szkiców i recenzji. Krytyczka polskich mitów narodowych, polskiego kultu wojny, żołnierza, bohaterstwa, militarnych zrywów, martyrologii. Feministka, filozofka, krytyczka rasizmu, antysemityzmu, homofobii i mizoginii.
Zawodowo związana m.in. z Instytutem Badań Literackich PAN[5], Uniwersytetem Gdańskim i Uniwersytetem Warszawskim. Nauczycielka akademicka. Promotorka w dwudziestu przewodach doktorskich[1].
W latach 1968–1978 redaktorka naczelna komitetu redakcyjnego serii Historia i Teoria Literatury. Studia Instytutu Badań Literackich. Edytorka wydań poezji polskiej oraz dramatu Nie-Boska komedia dla Biblioteki Narodowej, redaktorka serii wydawniczych, m.in. Transgresje i Obraz Literatury Polskiej. Od 1978 redaktorka wielotomowej Biblioteki romantycznej[6].
W czasie II wojny światowej działaczka podziemnego Związku Harcerstwa Polskiego. Od lat 70. działaczka opozycji demokratycznej w PRL. Współzałożycielka niezależnego Towarzystwa Kursów Naukowych[7]. W okresie sierpnia 1980 sygnatariuszka listu 64 intelektualistek i intelektualistów popierającego strajki, apelującego o działania „bez rozlewu krwi”[8]. W 1981 prelegentka na Kongresie Kultury Polskiej[9], którego obrady przerwało wprowadzenie stanu wojennego. W 1982 w ramach represji politycznych zwolniona z Uniwersytetu Gdańskiego (przywrócona w 1983)[10].
W latach 2000–2004 przewodnicząca jury Nagrody Literackiej Nike[11]. W 2007 finalistka tej nagrody za książkę Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury[12].