Manusela (lud)

Manusela – indonezyjska grupa etniczna zamieszkująca tereny górzyste w środkowej części wyspy Seram (Moluki)^[1]. Ich obszar obejmuje góry Manusela oraz rejon zatoki Teluti na południu^[2]. Populacja Manusela wynosi 5 tys. osób^[1].

Manusela

Członkowie ludu Manusela
Populacja	5 tys.
Miejsce zamieszkania	Indonezja (wyspa Seram)
Język	manusela, malajski amboński, indonezyjski
Religia	chrześcijaństwo (protestantyzm), wierzenia tradycyjne
Grupa	ludy austronezyjskie, Molukańczycy, Indonezyjczycy

Posługują się rozdrobnionym dialektalnie językiem manusela^[1] (wahai^[3][4]) z wielkiej rodziny austronezyjskiej^[5]. Są wewnętrznie zróżnicowani, dzielą się na szereg grup subetnicznych^[1]. Określenie „Manusela” pochodzi od nazwy jednej z najważniejszych wsi w regionie^[6].

Wyznają chrześcijaństwo (protestantyzm), ale niektórzy utrzymują tradycyjne wierzenia. Grupa Huaulu w większym stopniu zachowała swoje rodzime wierzenia i praktyki^[6]. W czasach przedkolonialnych znajdowali się pod wpływem polityczno-kulturowym ludu Ternate. Tradycyjne wierzenia, obejmujące elementy szamanizmu, zostały poddane wpływom hinduizmu^[1].

Do ich głównych zajęć należą: ręczne rolnictwo tropikalne (rośliny bulwiaste, korzeniowe, strączkowe, w niewielkim stopniu ryż suchy), łowiectwo (jelenie, torbacze, dziki). Tradycyjne pożywienie głównie na bazie ryżu i sago^[1].

Jeszcze pod koniec lat 70. XX w. utrzymywali swój rodzimy język i styl życia^[7]. W nowszych czasach nie opierają się kontaktom zewnętrznym (dotyczy to zarówno ludności górskiej, jak i mieszkańców wybrzeża)^[4]. Stwierdzono również wzrost roli lokalnego malajskiego oraz języka indonezyjskiego (które stają się preferowanymi środkami komunikacji)^[8].

Zobacz też

• Nuaulu
• Alifuru
• Park Narodowy Manusela

Przypisy

1. Michaił Anatoljewicz Czlenow: Manusieła. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 326. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. [dostęp 2024-07-26]. (ros.).
2. Loski i Loski 1989 ↓, s. 120.
3. Voegelin i Voegelin 1965 ↓, s. 44.
4. Czlenowa 2012 ↓, s. 129.
5. M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Sou Upaa, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
6. Valerio Valeri: Fragments from Forests and Libraries: A Collection of Essays. Janet Hoskins (red.). Durham: Carolina Academic Press, 2001, s. 188, seria: Carolina Academic Press ritual studies monographs. ISBN 978-0-89089-979-3. OCLC 45505860. (ang.).
7. Czlenowa 2012 ↓, s. 128.
8. James M. Hagen: Community in the Balance: Morality and Social Change in an Indonesian Society. Boulder–London: Paradigm Publishers, 2006, s. xv. DOI: 10.4324/9781315635491. ISBN 978-1-315-63549-1. ISBN 978-1-59451-078-6. OCLC 61285485. [dostęp 2023-05-14]. (ang.).

Bibliografia

• Swietłana F. Czlenowa: Manusieła, jazyk Centralnogo Sierama: matieriały i zamietki. W: Wiktor A. Pogadajew (red.): Małajsko-indoniezijskije issledowanija (k 80-letiju W. W. Sikorskogo) = Malay-Indonesian studies (dedicated to the 80th birthday of Vilen Sikorsky). Moskwa: Obszczestwo «Nusantara», 2012, s. 128–173. ISBN 978-5-9506-0839-1. OCLC 840430182. [dostęp 2022-12-19]. (ros.).
• Russel A. Loski, Gail M. Loski: The Languages Indigenous to Eastern Seram and Adjacent Islands. W: Wyn D. Laidig (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 6: Maluku. Summer Institute of Linguistics, 1989, s. 103–141. [dostęp 2024-07-26]. (ang.).
• C. F. Voegelin, F. M. Voegelin. Languages of the World: Indo-Pacific Fascicle Four. „Anthropological Linguistics”. 7 (2), s. 1–297, 1965. ISSN 0003-5483. OCLC 5547207734. JSTOR: 30022490. (ang.).