Loading AI tools
gatunek ssaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mangusta krabożerna[15], mangusta urwa[16], mangusta krabojad[16], urwa[16] (Urva urva) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae), szeroko rozpowszechnionego w Azji. Bez ogona mierzy około 50 cm długości, a masa jego ciała dochodzi do 4 kg. Prowadzi przypuszczalnie całodobowy tryb życia, choć główna aktywność przypada na rano i wieczór. Żywi się głównie bezkręgowcami i niewielkimi kręgowcami, na które poluje w pobliżu wód. Ze względu na duży zasięg występowania, zdolność do zasiedlania różnych ekosystemów i stosunkowo stałą liczebność nie jest obecnie uznawany za gatunek zagrożony wyginięciem.
| Urva urva[1] | |||||
| (Hodgson, 1836) | |||||
 Mangusta krabożerna sfotografowana w dystrykcie Karimganj, w stanie Asam, w Indiach | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
mangusta krabożerna | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[14] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
 | |||||
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1836 roku brytyjski przyrodnik Brian Houghton Hodgson, nadając mu nazwę Gulo urva[2], choć w Anglii znajdowało się kilka okazów przywiezionych przez generała Thomasa Hardwicke’a około 1824 roku[17]. Jako miejsce typowe holotypu autor wskazał „Środkowe i Północne Regiony”[uwaga 4] Nepalu[2]. Okazem typowym był dorosły samiec, na którego składała się skóra (BMNH 43.1.12.33) i czaszka (BMNH 45.1.8.54)[18]. Oprócz nominatywnego wyróżniono trzy inne podgatunki[19][20][21]; zostały opisane na podstawie różnic w budowie czaszki i umaszczeniu[17]. Prace taksonomiczne zostały przeprowadzone stosunkowo dawno, dlatego odrębność poszczególnych podgatunków jest niepewna[17] i zachodzi potrzeba gruntownej rewizji taksonomicznej[21]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe | Holotyp |
|---|---|---|---|---|
| U. u. annamensis | Herpestes urva annamensis | Bechthold, 1936 | Phu Qui, Wietnam[22] | Dorosła samica (skóra i czaszka) (BMNH 28.7.1.42) |
| U. u. formosanus | Herpestes urva formosanus | Bechthold, 1936 | Formosa[23] | Dorosła samica (skóra i czaszka) (ZMB 21171) |
| U. u. sinensis | Herpestes urva sinensis | Bechthold, 1936 | Guandong, południowa Chińska Republika Ludowa[24]. | Dorosły samiec (skóra i czaszka) (ZMB 36597) |
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Patou i współpracowników (2009) – wykorzystująca sekwencje mitochondrialnego i jądrowego DNA – wsparła hipotezę, według której taksonem siostrzanym wobec urwy jest Urva brachyura, co na podstawie cech anatomicznych i chromosomalnych postulowano już wcześniej. Oba te gatunki należą do kladu obejmującego azjatyckie mangusty z rodzaju Urva. Linia ewolucyjna U. brachyura–U. urva odłączyła się od pozostałych azjatyckich przedstawicieli tego rodzaju prawdopodobnie w późnym miocenie, około 11–8 mln lat temu[25].
Gatunek ten występuje w Bangladeszu, południowo-wschodnich Chinach[31], Laosie[32], Malezji[33], Mjanmie[34], Nepalu, północno-wschodnich Indiach, Tajwanie, Tajlandii, Wietnamie i Kambodży[17][35][14]. Zamieszkuje wiecznie zielone, liściaste lasy, plantacje, głównie w pobliżu wody[17][34]. Spotykany również na polach ryżowych i innych obszarach rolniczych, niekiedy w pobliżu osiedli ludzkich i wokół obszarów przemysłowych. Urwy rzadko występują w wysokich górach, jednak w Indiach obserwowano je na wysokości 1650 i 2000 m n.p.m. Spośród 16 obserwacji mangust na 10 stanowiskach w Laosie 14 przeprowadzono na wysokości ponad 450 m, co sugeruje, że gatunek ten przynajmniej na niektórych obszarach bytuje głównie na wzgórzach i w górach[17].
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[21]:
Mały ssak drapieżny o długości ciała 44–55,8 cm, ogona 26,5–34 cm, ucha 2,9–3,5 cm, tylnej stopy 9–10,9 cm i masie ciała wynoszącej 1,8–4 kg[36][17][20], przy czym samce są większe i cięższe od samic. Ubarwienie futra stalowoszare, brązowe lub czarniawe, na brzuchu jaśniejsze. Grube włosy zwykle z białymi końcówkami[17]. Ogon stosunkowo krótki z białą lub żółtawą końcówką. Smukła głowa o małych uszach. Podbródek i gardło białe. Od kącika ust do ramion biegnie biały, zwężający się pasek koloru białego. Krótkie kończyny koloru brązowego lub czarnego, zakończone krótkimi, silnymi pazurami. Podeszwy stóp prawie całkowicie owłosione[36]. Gruczoły analne znajdujące się po obu stronach odbytu są wielkości wiśni. Z gruczołów tych wystrzeliwana jest cuchnąca wydzielina[17]. Masa mózgu urwy mierzącej 50,7 cm długości i ważącej 2,36 kg wynosi około 20,91 g[37]. Wzór zębowy: I C P M = 40[17][20].
.jpg)
Ekologia gatunku jest słabo poznana. Mangusta urwa prowadzi przypuszczalnie całodobowy tryb życia[34], choć główna aktywność przypada na rano i wieczór[17][19]. Zwierzęta przebywają w grupach liczących prawdopodobnie do czterech osobników[17]. Za legowiska służą im nory w ziemi lub szczeliny skalne. Ssaki te dobrze pływają i nurkują. Okres rozrodczy nieznany, jednak stosunkowo duże rozmiary jąder samców schwytanych na przełomie marca i kwietnia mogą oznaczać, że zwierzęta były wówczas w porze rozrodu. Ciąża u samicy trwa 50–63 dni. Po tym okresie na świat przychodzą 2–4 młode. Zwierzę to żywi się małymi ssakami, gadami, rybami, owadami, skorupiakami i mięczakami, na które poluje w pobliżu brzegu strumienia. Przy pomocy kończyn potrafi wydobywać kraby i ślimaki ze szczelin skalnych i spod kamieni, może też kopać w ziemi[17]. Dokładny skład diety różni się w zależności od zajmowanego ekosystemu – urwy żyjące nad potokami żywią się przede wszystkim owadami i skorupiakami, podczas gdy w diecie mangust żyjących nad stawami dominują płazy[39]. Zwierzęta trzymane w niewoli mogą dożywać 12–13 lat[40][41].
Ze względu na krótkowzroczność i dużą zawziętość zwierzę to łatwo podejść[17]. Tubylcza ludność Tajwanu poluje na tego ssaka, a jego mięso spożywane jest w stanie surowym[42]. Płaszcze ze skór tych zwierząt sprzedawane są powszechnie na targowiskach w Chinach[43]. W Kambodży, w pobliżu granicy z Tajlandią, żywe urwy sprzedaje się jako zwierzęta domowe[44], niekiedy zachwalając jako „dobre szczurołapy”[17]. Skórami i mięsem handluje się w prowincji Junnan przy granicy z Wietnamem[45].
U osobników złapanych na Tajwanie stwierdzono serca i płuca zarażone nicieniem z gatunku Pulmostrongylus herpestis[46]. Stwierdzono również jaja i robaki nicieni z rodzaju Capillaria[47]. W warunkach laboratoryjnych gatunek ten może być doświadczalnie zainfekowany nicieniem Angiostrongylus cantonensis[48]. Na urwie oraz na pagumie chińskiej (Paguma larvata) odkryto nieznany wcześniej gatunek roztocza Herpetacarus pagumae[49]. Urwa jest również nosicielem krętków Laptospira maru i Laptospira mozdok, które powodują leptospirozy[50].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów Urva urva został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[14]. Gatunek ten jest objęty konwencją waszyngtońską (załącznik III)[51] i podlega prawnej ochronie w Chinach, Tajlandii, Mjanmie i Malezji[14]. Liczebność populacji urwy jest uznawana za stabilną, a ze względu na duży zasięg występowania i zdolność do zasiedlania różnych ekosystemów gatunku tego nie uważa się obecnie za zagrożony wyginięciem. Polowania odwetowe, dla mięsa i skór lub przypadkowe chwytanie w sidła mogą mieć jednak wpływ na miejscowe zmniejszanie populacji[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
