Loading AI tools
Lęk (łac. anxietas) – nieprzyjemny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem[1].
Ten artykuł należy dopracować
Lęk staje się patologiczny, gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do bodźców, a niepokój wywołują sytuacje niemające znamion zagrożenia[2].
Lęk staje się często punktem krystalizacyjnym[3] dla innych objawów, przybiera postać:
- nieokreślonego niepokoju,
- napadów lękowych,
- zlokalizowaną - dotyczącą określonej części ciała lub sytuacji[4].
Od lęku odróżnia się strach wywołany konkretnym zagrożeniem[5].
| LĘK | |||||||||
| odczuwany | domniemany | ||||||||
| zaburzenia związane ze strachem |
zaburzenia związane z lękiem |
zaburzenia obsesyjno- kompulsyjne |
zaburzenia somatoformiczne |
||||||
| fobia, PTSD |
zespół paniki, zespół lęku uogólnionego |
zaburzenia dysocjacyjne, konwersyjne |
|||||||
| amnezja psychogenna, fuga |
zaburzenia somatyzacyjne |
osobowość mnoga | |||||||
| uporczywe bóle psychogenne, hipochondria |
|||||||||
| dysmorfofobia | |||||||||
- lęk odczuwany – wyczekiwanie na wydarzenia przykre, o których nie wiemy nic konkretnego
- lęk domniemany – stan emocjonalny powstający na podstawie wyobrażeń, a nie rzeczywistego zagrożenia
- lęk ukryty – przemieszczenie z przejawu w postać np. somatyczną
- lęk wolnopłynący – uczucie przenikającego nieokreślonego niepokoju
- lęk napadowy (paniczny) – ostry napad lęku z poczuciem przerażenia (obawa przed śmiercią lub zwariowaniem) oraz z silnymi objawami wegetatywnymi
- agitacja – silny lęk z towarzyszącym niepokojem ruchowym
- lęk fobiczny (sytuacyjny) – obawa przed określoną sytuacją, która doprowadza do jej unikania
- lęk antycypacyjny – lęk przed lękiem np. lękowe oczekiwanie na napad lęku
Lękowi towarzyszą najczęściej objawy somatyczne, takie jak:
Jest to teoria historyczna, na której nie opiera się współczesna diagnoza zaburzeń psychicznych, natomiast może ona być pomocna w terapii.
Według psychoanalizy lęk, będący jednym z popędów, pojawia się gdy napięcia id nie są rozładowywane, ego zaczyna wypełniać się lękiem[7]. Funkcja lęku to ostrzeganie ego przed niebezpieczeństwem.
- lęk realistyczny - obawa przed rzeczywistymi zagrożeniami w świecie zewnętrznym, nasilenie tego lęku jest proporcjonalne do nasilenia strachu; z lęku realistycznego wywodzą się pozostałe rodzaje lęku;
- lęk moralny – lęk przed superego, czyli własnym sumieniem; poczucie winy, wstyd;
- lęk neurotyczny[8] – to obawa, że popędy wymkną się spod kontroli i zrobi się coś, za co poniesie się karę, jest irracjonalny bo nie wiąże się z realnym zagrożeniem i nieproporcjonalny, ale ma podstawę w rzeczywistości, ponieważ świat (reprezentowany przez rodziców) karze za działanie impulsywne; ego radzi sobie z nim za pomocą mechanizmów obronnych;
- lęk anankastyczny – związany z poczuciem przymusu wykonywania czynności, pod wewnętrzną groźbą kary za ich niewykonanie;
- fobie;
- lęk paranoidalny;
- Zaburzenia lękowe – stopniowo pojawiają się lęki wewnętrzne albo bardzo silny lęk traumatyczny, z którym organizm nie może sobie poradzić;
- lęk traumatyczny – silny lęk związany z wewnętrznym napięciem id, którego mechanizmy obronne nie są w stanie wyprzeć, wyleczyć ten lęk można poprzez przerzucenie go w objaw i uświadomienie;
- psychozy – nerwice nie w pełni zaleczone, poprzez przepełnienie ego lękiem, mogą stanowić pierwszą fazą psychoz.
Sigmund Freud uważał leczenie objawów lęków neurotycznych za bezcelowe, ponieważ w miejsce wyleczonych pojawią się inne. Negował także skuteczność leczenia samych tylko objawów za pomocą psychofarmakoterapii lub perswazji.
Badania wykazały, że rytuały religijne (w jednym z nich badano wpływ odmawiania różańca) mogą działać korzystnie na osoby wierzące przy stosowaniu ich jako jednego z elementów terapii depresji i lęku[9] lub samego lęku[10].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
