Loading AI tools
kultury greckie w III I II tysiącleciu p.n.e. Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kultura egejska, Egea – termin określający trzy kultury rozwijające się na terenach Grecji (zarówno kontynentalnej jak i wyspach Morza Egejskiego) w III i II tysiącleciu p.n.e. (neolit i epoka brązu), czyli:[1]
Podział na okresy i ich ramy czasowe dziejów Egei w epoce brązu opiera się na badaniach archeologicznych przeprowadzonych na początku XX wieku dla Krety[2]. Później system ten poszerzono o wnioski z odkryć w Grecji kontynentalnej, stworzono także podobny podział dla Cyklad. Podstawą periodyzacji jest wyodrębnienie okresów wczesnego, średniego i późnego dla każdej z trzech kultur, np. dla Krety mamy: Early (wczesny), Middle (średni) i Late (późny) Minoan (minojski), w skrócie (EM, MM, LM). Analogicznie dla Grecji wyodrębnia się EH, MH, LH (H - Helladic, czyli helladzki) a dla Cyklad EC, MC, LC (C - Cycladic, czyli cykladzki)[2]. Każdy z okresów podzielono na podokresy I, II, III, późniejsze badania wymusiły dalszy podział niektórych z nich na mniejsze jednostki oznaczane literami A-C, a w części z nich wyodrębnia się jeszcze fazy oznaczane cyframi np. LM IIIA1[2].
Datowanie dziejów Egei jest nieprecyzyjne do połowy XIV w. p.n.e., kiedy to można już korelować znaleziska ceramiczne z tymi z Lewantu i Egiptu i wprowadzić dokładność około jednego pokolenia[3]. Związane jest to z brakiem miejscowych źródeł pisanych przydatnych do datowania oraz nielicznych wzmiankach o świecie egejskim w pismach rozwiniętych cywilizacji Bliskiego Wschodu; słabą precyzję dają też takie techniki jak badanie węgla C-14, fluorescencja czy dendrochronologia oparta na materiale z Anatolii[3]. Dodatkową komplikację stanowi problem z ustaleniem daty wybuchu wulkanu na wyspie Santoryn (schyłek okresu LM IA), które to wydarzenie pozostawiło wiele śladów w postaci popiołów w różnych miejscach regionu, co pozwoliło ustalić dokładne korelację między poszczególnymi okresami dla trzech cywilizacji Egei[3]. Przyjmuje się, że erupcja miała miejsce pod koniec XVI w. p.n.e. (chronologia niska) albo z grubsza w 1645/1628 r. p.n.e. (chronologia wysoka)[3].
Tabela przedstawiająca periodyzację kultur egejskich, według chronologii niskiej (wysoka w nawiasie), z dodatkową kolumną dla warstw Troi (wszystkie daty p.n.e., margines błędu do ok. 1350 r. p.n.e. to ok. 100 lat, później ok. 30 lat):[3]
Kreta | Grecja | Cyklady | Troja |
---|---|---|---|
Nazwa okresu | Datowanie | ||
Wczesny brąz | 3100(3500)-2000 | ||
EM I 3100-2650 | EH I 3100-2650 | EC I 3100-2650 | I 3100-2600 |
EM IIA 2650-2400 | EH IIA 2650-2400/2150 | EC IIA 2650-2400 | II 2600-2250 |
EM IIB 2400-2150 | EH IIB 2400-2150[4] | EC IIB 2425-2150 | III 2250-2100 |
EM III 2150-2000 | EH III 2150-2000 | EC III 2150-2000 | IV 2100-2000 |
Średni brąz | 2000-1600(1700) | ||
MM IA 2000-1925 | MH I 2000-1900 | MC I | V 2000-1900 |
MM IB 1925-1850/1675 | |||
MM II 1850-1675[5] | MH II 1900-1700 | MC II | VIa-c 1900-1600 |
MM IIIA 1675-1630 | MH III 1700-1600 | MC III | |
MM IIIB 1630-1600 | |||
Późny brąz | 1600(1700)-1075/1050 | ||
LM IA 1600-1500 | LH I 1600-1500 | LC I 1600-1450 | VId 1600-1500 |
LM IB 1500-1450 | LH IIA 1500-1450 | VIe 1500-1400 | |
LM II 1450-1400 | LH IIB 1450-1400 | LC II 1450-1400 | |
LM IIIA1 1400-1365 | LH IIIA1 1400-1365 | LC III od 1400 | VIf-g 1400-1300 |
LM IIIA2 1365-1330 | LH IIIA2 1365-1330 | VIh 1300-1250 | |
LM IIIB1 1330-1225 | LH IIIB1 1330-1225 | VIIa 1250-1180 | |
LM IIIB2 1225-1220 | LH IIIB2 1225-1220 | ||
LM IIIC 1200-1100 | LH IIIC 1200-1100 | VIIb-c 1180-1050 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.