Kuldyga

Kuldyga (łot. Kuldīga; hist. niem. Goldingen) – miasto w zachodniej Łotwie, w Kurlandii, nad rzeką Windawą, siedziba władz gminy Kuldyga, 12 123 mieszkańców. Kuldyga do dziś zachowała swój rzemieślniczy charakter. Znajdują się tam również nowoczesne zakłady przemysłowe, dominuje przemysł drzewny. W mieście mają swoją siedzibę również filie wyższych uczelni pedagogicznych z Rygi i Lipawy.

Kuldyga

Fragment starego miasta w Kuldydze
Herb Flaga
Państwo	Łotwa
Gmina	Kuldyga
Prawa miejskie	1378
Burmistrz	Talis Pukits
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość	11 768[1] 905,2 os./km²
Kod pocztowy	LV-330(1-3)
Położenie na mapie Łotwy Kuldyga
56°58′N 21°57′E
Strona internetowa

Ceglany most przez rzekę Windawę w Kuldydze

W 2023 roku stare miasto w Kuldydze zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Historia

Kuldyga wzmiankowana była po raz pierwszy w 1245 roku, w dokumentach biskupa Wilhelma. W tych latach na terenie obecnej Kuldygi zbudowano zamek inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego nazwany Jesusburg (później Goldingen). W 1378 Kuldyga uzyskała prawa miejskie, a w 1398 wstąpiła do Związku Hanzeatyckiego. W XVII wieku była, obok Mitawy, głównym ośrodkiem Księstwa Kurlandii i Semigalii. Do dziś nazywana jest stolicą Kurlandii.
We wrześniu 1659 roku tutejszy zamek został zajęty przez wojska Rzeczypospolitej. Twierdza mająca 1500 ludzi (1/3 sił szwedzkich w Kurlandii) zdobyta została przez około 800 żołnierzy, niedysponujących większą liczbą dział.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 600 osób. W sierpniu 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano na w lesie Kalnamuizhas. Sprawcami zbrodni byli Łotysze z Rygi z tzw. komando Arajsa oraz kompania miejscowej „samoobrony”. Zbrodnią kierowali Feliks Dibietis i Viktors Arajs^[3].

Zabytki i atrakcje turystyczne

• jednolita zabudowa drewniana z XVIII-XIX wieku, zespół unikatowy w skali Łotwy.
• XIII-wieczny młyn wodny na rzece Alekšupīte.
• ceglany most z 1874 r. na rzece Windawie o długości 165 m.
• katolicki kościół Świętej Trójcy z 1640 r.
• „domek kata” oraz luterański kościół św. Katarzyny z bogato rzeźbioną amboną i ołtarzem z XVII wieku, autorstwa Seferemsa Starszego oraz organami z 1715 roku.
• luterański kościół Świętej Anny z 1904 r.
• cerkiew prawosławna z 1871 r.
• Główną atrakcją miasta są wodospady rumba Windawy, najszersze naturalne wodospady na Łotwie o szerokości 110 m i wysokości ponad 2 m.
• Synagoga w Kuldydze.

Urodzeni w mieście

• Gotard Wilhelm Butler – polski urzędnik, podskarbi nadworny koronny, podkomorzy nadworny koronny, dowódca straży przybocznej króla Polski Jana Kazimierza
• Māris Grīnblats – łotewski polityk
• Jakub Kettler – książę Kurlandii i Semigalii w latach 1638 i 1642–1682, lennik Polski
• Aivis Ronis – łotewski dyplomata i polityk
• Max Weinreich – żydowski językoznawca, filolog, propagator języka jidysz, działacz społeczny i kulturalny

Przypisy

1. «Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās pagastu dalījumā». pmlp.gov.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)].
2. Old town of Kuldīga
3. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1011.

Linki zewnętrzne

• Kuldyga, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 860.

Kontrola autorytatywna (miasto hanzeatyckie):

• VIAF: 139608307
• LCCN: n84159883
• GND: 4398573-7
• J9U: 987007539034705171
• LNB: 000041309
• LIH: LNB:YrY;=B6

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3928812
• БРЭ: 2120288