Loading AI tools
francuskie odznaczenie wojskowe Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krzyż Wojenny[1] (fr. Croix de Guerre, skr. CdG) – francuskie odznaczenie wojskowe.
 Awers pierwszowojenny, drugowojenny (z br. gwiazdką), Zamorskich Teatrów Działań Wojennych (z br. palmą) | |
 Awers wersji wycofanych: petainowski, giraudyjski, LVF | |
 Rewers Krzyża Wojennego 1914–1918 we wszystkich odmianach | |
 Rewers Krzyża Wojennego 1939–1945 w odmianie z okresu wojny[uwaga 1] | |
 Baretka : I wojna światowa | |
 Baretka : II wojna światowa | |
 Baretka : T.O.E. | |
 Baretka : Vichy | |
 Baretka : LVF | |
| Ustanowiono |
2 kwietnia 1915 – I WŚ |
|---|---|
| Wycofano |
Zakończono nadawanie wersji pierwszowojennej (18 października 1921) i drugowojennej (1 kwietnia 1956) a także usunięto z systemu wersje giraudyjską, petainowską i LVF (7 stycznia 1944) |
| Wielkość |
37 × 37 mm |
| Kruszec | |
| Wydano |
ok. 2 mln 65 tys. (I WŚ) |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
| Projektant |
Albert Bartholomé |
Nadania francuskiego Krzyża Wojennego oznacza się gwiazdami lub palmami (jedna gwiazda lub jedna palma oznacza jedno nadanie)[uwaga 2]. Schemat ten został przyjęty we wszystkich wersjach CdG:
brązowa gwiazda (étoile de bronze) – odznaczenie przyznane rozkazem brygady lub pułku
srebrna gwiazda (étoile d’argent) – rozkazem dywizji.png){kind=small}
złota gwiazda (étoile de vermeil) – rozkazem korpusu
brązowa palma (palme de bronze) – rozkazem Armii
srebrna palma (palme d’argent) – za 5 brązowych palmW przypadku Krzyża Wojennego za II wojnę światową stworzono szóstą wersję oznaczenia nadania CdG - złotą palmę (palme de vermeil). Przyznawana była tylko gdy nadanie wypływało od narodu francuskiego[2][3].
Krzyż Wojenny mogą otrzymywać również cudzoziemcy, osoby cywilne, jednostki wojskowe i miejscowości.
W czasie I wojny światowej, 23 grudnia 1914, grupa deputowanych na czele z Georges'em Bonnefous'em złożyła w Parlamencie projekt ustawy o stworzeniu nowego odznaczenia wojennego będącego nagrodą dla wszystkich żołnierzy, których zasługi nie zakwalifikowały ich do nagrodzenia Legią Honorową i Medalem Wojskowym. Projekt został przyjęty jednogłośnie i już 4 lutego 1915 senacka komisja wojskowa opracowała projekt odznaczenia[4].
Krzyż Wojenny 1914–1918[uwaga 3] ustanowiono 2 kwietnia 1915, był wręczany wojskowym za odwagę, zwłaszcza żołnierzom wyróżnionym w rozkazach jako odznaczającym się. Od początku przyznawany był również całym wyróżniającym się w walce jednostkom wojskowym. Kawalerowie Medalu Wojskowego i Legii Honorowej automatycznie otrzymywali Krzyż Wojenny.
Wersje pierwszowojenne CdG różniły się między sobą tylko datami na rewersie: u góry zawsze znajdowała się data „1914” zaś pod nią aktualna data roczna konfliktu kończąc na „1918”.
Przyznawanie Krzyża Wojennego za I wojnę światową zakończyło się 18 października 1921 i wyniosło ok. 2 mln 65 tys. nadań[5], z czego mniej więcej jedna trzecia pośmiertnie[6]. Najwięcej, bo 30 razy otrzymał go lotnik kpt. Charles Nungesser – 28 rozkazem armii i 2 razy rozkazem pułku.
Po wybuchu II wojny światowej, 26 września 1939, bazując na wersji pierwszowojennej ustanowiono nową odmianę Krzyża Wojennego[uwaga 4] z datą „1939” na rewersie i nieco zmienioną wstążką nawiązującą do pierwszowojennej.
30 września 1942 Komitet Wolnej Francji reaktywował CdG nadając z rewersem bez daty lub bez wykończonego rewersu (produkcja londyńska). Reszta wyglądu pozostała bez zmian. W 1943 nadawanie przejął Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który 7 stycznia 1944 powrócił do wersji z datą „1939” na rewersie (od czerwca nadawaniem zajmował się Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej) kończąc tym samym nadawanie wersji bez daty i bez wykończonego rewersu.
Ostateczna wersja odznaczenia wydawana po wojnie posiadała na rewersie daty „1939–1945”, była nadawana przez Rząd Tymczasowy i IV Republikę.
Przyznawanie Krzyża Wojennego za II wojnę światową zakończyło się 1 kwietnia 1956 a całkowita liczba nadań wyniosła ok. 250 tys. jednak wciąż możliwe jest przyznanie go pod warunkiem przedstawienia odpowiednich dokumentów[uwaga 5][7]. Najwięcej razy otrzymał go lotnik ppłk Pierre Clostermann – 27 nadań rozkazem armii i raz od narodu[8].
30 kwietnia 1921 ustanowiony został Krzyż Wojenny Zamorskich Teatrów Działań Wojennych (w skrócie T.O.E.) dla żołnierzy francuskich walczących w koloniach, posiadłościach zamorskich i innych strefach francuskich interesów, poza oboma wojnami światowymi. Odpowiada ona wersją odznaczenia za wojny światowe.
Jak dotąd Krzyż Wojenny TOE został przyznany za udział w walkach w:
Nie jest znana dokładna liczba nadań Krzyża Wojennego TOE w czasie wszystkich konfliktów. Rekordzistą w ilości nadań był komandos gen. korpusu armii Marcel Bigeard – 12 nadań rozkazem armii, dwa rozkazem korpusu i trzy dywizji za I wojnę indochińską[uwaga 6].
Prócz państwowych wersji za I i II wojnę światową oraz zamorskie teatry operacyjne istniały trzy drugowojenne odmiany Krzyża Wojennego, które dekretem CFLN z 7 stycznia 1944 nie weszły w skład systemu odznaczeń Republiki Francuskiej:
Francuski Krzyż Wojenny stanowił wzór dla analogicznych odznaczeń, ustanowionych m.in. w Belgii, Luksemburgu i Wietnamie.
Z powodu, iż wojna algierska aż do 1999 nie była we Francji określana mianem konfliktu zbrojnego (uznawano ją za operację bezpieczeństwa i utrzymania porządku) żołnierzom tam walczącym nie przysługiwał Krzyż Wojenny TOE. Z tego powodu władze francuskie ustanowiły 11 kwietnia 1956 nowe odznaczenie będące odpowiednikiem Krzyża Wojennego w czasie pokoju – Krzyż Waleczności Wojskowej. Przyznaje go się za zasługi w misjach pokojowych i w czasie służby w kraju[11].
Wszystkie odmiany CdG zachowują tę samą formę krzyża równoramiennego z rozszerzającymi się ramionami (krzyż kawalerski) o wymiarach 37 × 37 mm i okrągłą tarczą pośrodku. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się dwa skrzyżowane miecze, skierowane ostrzami do góry. Na awersie na środku tarczy znajduje się popiersie Marianny, z prawego profilu, w czapce frygijskiej. W otoku tarczy znajduje się napis RÉPUBLIQUE FRANÇAISE (Republika Francuska) i wieniec. Na rewersie w tarczy widnieją daty/opisy, zależnie od wersji Krzyża:
Było dozwolone ozdabianie krzyży drogocennymi kamieniami (własnym sumptem posiadacza)[13].
Giraudyjski CdG od podstawowej wersji za II wojnę światową różnił się awersem, na którym zamiast Marianny widniały dwie skrzyżowane flagi Francji[14]. Na rewersie znajdowała się data "1943"[15].
Mimo zmiany systemu i nazwy państwa awers Krzyża z Vichy z 1941 pozostał niezmieniony i jedynie na rewersie pojawiła się data „1939–1940”[16]. Opracowany później nowy projekt odznaczenia, którego nadawanie nie zostało rozpoczęte, odbiegał od tradycji: na awersie widniała petainowska franciska i podpis „ÉTAT FRANÇAISE” (Państwo Francuskie) a na rewersach miały widnieć daty „1941”, „1942”, „1943”, „1944”, „1939–1941”, „1939–1942”, „1939–1943” lub „1939–1944”[17].
Krzyż Wojenny LVF ze wszystkich odmian odrzuconych przez Republikę Francuską wyróżniał się najbardziej: odznaczenie chociaż zachowało oryginalne rozmiary to utraciło skrzyżowane miecze, na awersie ramion pojawił się wieniec zaś pośrodku zamiast Marianny pojawił orzeł trzymający tarczę napisem FRANCE (Francja) i zarysem podziału na trzy barwy, spod której wychodziły cztery błyskawice. Na rewersie widniał napis CROIX DE GUERRE LÉGIONNAIRE (Krzyż Wojenny Legionisty)[18].
wstążka zielona z siedmioma czerwonymi paskami
baretka z brązową gwiazdą
baretka ze srebrną gwiazdą
baretka ze złotą gwiazdą
baretka z brązową palmą
baretka ze srebrną palmą
dwa pionowe szerokie paski czerwone na brzegach, cztery zielone paski przedzielone trzema wąskimi czerwonymi paskami pośrodku
baretka z dwiema brązowymi gwiazdami
baretka ze złotą gwiazdą_-_ribbon_bar.png){kind=small}
baretka z brązową palmą
Wstążka do wersji giraudyjskiej miała paski koloru granatowego zamiast zielonego.
środkowy pas niebieski szerokości 18 mm i dwa pasy czerwone na brzegach szerokości 9 mm_-_ribbon_bar.png){kind=small}
baretka z brązową palmą
baretka z trzema brązowymi palmami, dwiema złotymi i dwiema srebrnymi gwiazdami oraz jedną brązową
wstążka zielona z siedmioma czarnymi paskami, później szara z granatowymi paskami
dwa pionowe szerokie paski czarne na brzegach, osiem zielonych pasków przedzielonych siedmioma wąskimi czarnymi paskami pośrodku
.svg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
