Loading AI tools
polski spółdzielczy związek rewizyjny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem” (KZRSS „Społem”) – spółdzielczy związek rewizyjny (spółdzielnia osób prawnych), zrzeszający spółdzielnie spożywców działające pod tą marką w Polsce od 1868 r. Związek działa w oparciu o ustawę Prawo spółdzielcze, pełni funkcje rewizyjne i patronackie prowadząc na rzecz zrzeszonych spółdzielni działalność instruktażową i doradczą oraz kulturalno-oświatową.
Państwo | |
---|---|
Adres |
ul. Grażyny 13–15 |
Data założenia | |
Forma prawna | |
Prezes |
Ryszard Jaśkowski[1] |
Nr KRS | |
Strona internetowa |
KZRSS „Społem” został zarejestrowany w styczniu 1992; jest członkiem Międzynarodowego Związku Spółdzielczego[2].
W każdym z zaborów na powstanie i rozwój spółdzielczości miały wpływ odmienne uwarunkowania prawne, polityczne i gospodarcze. Wspólny był patriotyczny charakter ruchu spółdzielczego, dający możliwości samoobrony gospodarczej i politycznej przed uciskiem administracji każdego z państw zaborczych. W 1869 roku zostały założone pierwsze stowarzyszenia spożywcze: „Merkury” w Warszawie, „Oszczędność” w Radomiu, i „Zgoda” w Płocku. Pomysłodawcą nazwy był Stefan Żeromski, który nazwą „Społem” zatytułował pierwszy dwutygodnik propagujący ideę spółdzielczości, wydany w 1906 r.
W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sieć spółdzielni „Społem” została dostosowana do województw. WSS „Społem” wybudowały szereg wielkich modernistycznych domów towarowych, m.in. Spółdzielczy Dom Handlowy „Zenit” w Katowicach (1962), Spółdzielczy Dom Handlowy „Merkury” w Warszawie (1964), Spółdzielczy Dom Handlowy „Central” w Łodzi (1972), Spółdzielczy Dom Handlowy „Kokos” w Gorzowie Wielkopolskim (1973)[3], Spółdzielczy Dom Handlowy „Skarbek” w Katowicach (1975), Spółdzielczy Dom Handlowy „Uniwersam” w Toruniu (1980).
Pierwszą siecią sklepów w Poznaniu były sklepy „Społem”. Ich historia zaczęła się 29 sierpnia 1919 roku po powstaniu Spółdzielni Spożywców „Zgoda”. Została ona zawiązana przez 105 poznaniaków chcących stworzyć dobrze prosperującą sieć sklepów. Początkowo spółdzielnia dysponowała tylko dwiema placówkami handlowymi, zlokalizowanymi przy ulicach Górna Wilda i Łazarskiej[4].
Dwadzieścia lat później (w 1939 roku) sieć ta liczyła już 56 sklepów i blisko 40 tysięcy członków[4].
W I połowie 1948 roku połączono 6 działających w Poznaniu spółdzielni w Powszechną Spółdzielnię Spożywców, a w 1957 roku zmieniono jej nazwę na Poznańską Spółdzielnię Spożywców[4].
W 1959 roku powstały w Poznaniu pierwsze spółdzielcze sklepy samoobsługowe (samy, supersamy i megasamy)[4].
W grudniu 1975 roku spółdzielnia uruchomiła megasam „Meteor”, który był największym sklepem w mieście (2850 m² powierzchni). Placówka ta spłonęła w pożarze we wrześniu 1997 roku[4].
W 1983 roku sieć handlowa zmieniła nazwę na „Społem” Poznańską Spółdzielnię Spożywców. Zrzeszała ona wówczas 61 860 członków i dysponowała 676 sklepami. Była monopolistą na poznańskim rynku (jedynym konkurentem były państwowe sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego Artykułami Spożywczymi). Spółdzielnia miała wyłączność na handel takimi artykułami, jak Pepsi-Cola, kubańskie pomarańcze, ocet czy pasta BHP do rąk[4].
W ciągu dziewięciu lat (1984−1993) liczba placówek sieci spadła do 166, a liczba członków – do 3329[4].
Pod marką Społem działa 371 mniejszych spółdzielni. Mają one sklepy spożywcze, ale często zajmują się też inną działalnością, chociażby wynajmem powierzchni biurowych. Spółdzielców zrzesza z kolei Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielców Spółdzielni „Społem”. Są też spółdzielnie spożywców, które do niego nie należą. Wśród nich jest na przykład stołeczna Hala Kopińska czy spółdzielnia „Supersam” z ulicy Puławskiej w Warszawie[5].
W lutym 2010 roku spółdzielnia miała 69 sklepów i zrzeszała 1024 udziałowców. Wśród placówek handlowych sieci było 8 supermarketów funkcjonujących w miejscu dawnych super- i megasamów: Bartek, Beta, Iwa, Jowisz, Kasia, Kącik, Newa i Słowianin[4].
W Tomaszowie Mazowieckim działa 12 sklepów spożywczych „Społem”. Stosunkowo liczna sieć obiektów spowodowała utworzenie regionalnego zarządu, a następnie samodzielnej spółdzielni, której siedziba mieści się w centrum miasta w willi Dawida Bornsteina przy ul. Warszawskiej 10/14[6].
Obecnie na terenie Warszawy działa 6 spółdzielni „Społem” zrzeszonych w KZRSS „Społem”, które łącznie posiadają ponad 80 spółdzielczych sklepów spożywczych i przemysłowych:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.