Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kontakt językowy – pojęcie z zakresu lingwistyki stosowanej, odnoszące się do kontaktów zachodzących między językami. Ze zjawiskiem kontaktu językowego powiązane są badania interferencji między różnymi językami, badania bilingwizmu, zapożyczeń leksykalnych na styku języków, multilingwizmu w otwartych społecznościach wieloetnicznych oraz globalnej dominacji języka angielskiego.
Kontakt językowy występuje we wszystkich zakątkach świata[1]. Kontakt językowy zachodzi na poziomie społeczności rozmaitych rozmiarów, począwszy od wsi, aż po największe kraje[2]. Najczęściej powstaje wskutek bezpośrednich interakcji między grupami użytkowników różnych języków, wśród których przynajmniej część osób posługuje się więcej niż jednym językiem. Kontakt językowy ma miejsce również w przypadku intensywnej styczności z danym językiem (np. międzynarodowym angielskim), co nie zawsze oznacza osiągnięcie pełnego bilingwizmu[3]. W czasach otwartych granic i nieograniczonej mobilności na świecie, kiedy wielojęzyczność staje się normą nawet w Europie, kontakt językowy i jego efekty są coraz bardziej zauważalne.
Typową konsekwencją kontaktu językowego są zmiany w językach, w szczególności zapożyczanie słownictwa (np. wyrazów odnoszących się do nowych pojęć), ale także aspektów struktury językowej (fonologii, morfologii, składni czy semantyki)[4]. Skala zapożyczania różni się w zależności od nasilenia kontaktu i powszechności bilingwizmu[5]. Daleko idące przemiany strukturalne mogą być uwarunkowane wpływem innych rodzin językowych. Przykładowo w języku fińskim (należącym do rodziny uralskiej) szyk wyrazów SOV (Subject Object Verb) został zastąpiony przez szyk SVO (charakterystyczny dla języków indoeuropejskich), a dialekty miejskie języka uzbeckiego (jednego z języków tureckich) utraciły harmonię samogłoskową pod wpływem języka tadżyckiego (z grupy języków irańskich)[6].
W kontekście kontaktu językowego mówi się o konwergencji, czyli upodabnianiu się języków do siebie (termin ten podkreśla dwukierunkowość interferencji lub niemożność ustalenia źródła rozpatrywanych cech arealnych), i releksyfikacji, czyli wyparciu większości (lub całego) zasobu słownictwa danego języka przez leksykę innego języka[7]. Pełna dwujęzyczność danej społeczności może prowadzić do zaniku jednego z języków na rzecz języka dominującego; w praktyce jednak skutki kontaktu językowego bywają trudne do przewidzenia (znane są przypadki silnej lojalności wobec rodzimego języka, nawet w obliczu przekształcenia jego gramatyki)[8].
Zmiany wywołane kontaktem mogą być zakończone (wówczas są z reguły nieuświadamiane) lub niedokończone, zależne od idiolektu (mowy indywidualnej) danej osoby, jej wieku i innych czynników socjolingwistycznych (obcość formy językowej jest nadal odczuwana)[9].
Językami kontaktu zajmuje się subdyscyplina językoznawstwa – kreolingwistyka[10].
Od lat 70. XX wieku termin „kontakt językowy” funkcjonuje także w pokrewnych dyscyplinach:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.