Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komórka parzydełkowa, knidocyt – wyspecjalizowana komórka charakterystyczna dla zwierząt z typu parzydełkowców (Cnidaria) zawierająca organ zaczepno-obronny zwany parzydełkiem, knidocystą, knidą lub parzawką. Służy do zdobywania pokarmu i do obrony. Poza Cnidaria, knidocyty spotykane są u ślimaków nagoskrzelnych (Nudibranchia), które przejmują parzydełka od zjadanych meduz[1].
Knidocyty powstają z knidoblastów położonych w specjalnych strefach ektodermy lub, rzadziej, gastrodermy. Po zróżnicowaniu knidoblasty przesuwają się poprzez macierz do naskórka, gdzie przekształcają się we w pełni wykształcone komórki parzydełkowe. Wewnątrz takiej komórki powstaje struktura w kształcie wypełniającego prawie całą komórkę kulistego lub owalnego pęcherzyka (kapsułki) o dwuwarstwowej, elastycznej ścianie. Cytoplazma i jądro komórki parzydełkowej zostaje zepchnięte ku jej krawędzi. Kapsułka jest zwykle zwężona w jednym z biegunów i zaopatrzona w wieczko (operculum), a w parzydełkach typu nematocysty, również w knidocyl – wić przekształconą w ostro zakończony, zwykle lekko wystający wyrostek czuciowy złożony z trzonu (knidocilium) otoczonego mikrokosmkami.
Wewnątrz pęcherzyka znajduje się długa, zwinięta nić lub przewód, który przy mechanicznym lub chemicznym podrażnieniu knidocylu zostaje wyrzucony z dużą siłą i prędkością około 3 m/s, wbija się lub oplątuje wokół ciała napastnika albo potencjalnej ofiary. Mechanizm wystrzelenia nici wykorzystuje ciśnienie osmotyczne, którego nagły wzrost pod wpływem bodźca podrażniającego zachodzi w wyniku uwolnienia do cytoplazmy dużej liczby jonów wapnia. U większości parzydełkowców wyrzut nici powoduje zniszczenie komórki parzydełkowej.
Ze względu na budowę i zasadę działania badacze wyróżniają od 60 do 100 rodzajów parzydełek. Najważniejsze z nich to:
Komórki parzydełkowe nie są rozłożone równomiernie. Najliczniej występują dookoła otworu gębowego i na ramionach.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.