Loading AI tools
partia polityczna w Stanach Zjednoczonych Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komunistyczna Partia Stanów Zjednoczonych Ameryki (ang. Communist Party USA, CPUSA) – partia polityczna w Stanach Zjednoczonych.
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
CPUSA |
| Lider |
Rossana Cambron, Joe Sims |
| Data założenia |
1919 |
| Adres siedziby | |
| Ideologia polityczna | |
| Liczba członków | |
| Barwy | |
| Strona internetowa | |
W sierpniu 1919 utworzona została Komunistyczna Partia Pracy Ameryki[3]. Jej założycielami byli skrajnie lewicowi rozłamowcy z Socjalistycznej Partii Ameryki[3]. Kilka dni później powstała konkurencyjna Partia Komunistyczna USA[3]. Partie komunistyczne liczyły łącznie kilkadziesiąt tysięcy członków[3]. Obie formacje w grudniu 1921 połączyły się tworząc Robotniczą Partię Ameryki[3]. Partia natychmiast przyłączyła się do Międzynarodówki Komunistycznej[3]. W latach 20. komuniści skupili się na tworzeniu ruchu związkowego i lobbowaniu na rzecz poprawy praw pracowniczych[4][5]. W 1924 komunistyczny związkowiec William Foster zdobył w wyborach prezydenckich 35 361 głosów[4]. W 1929 formacja przyjęła obecną nazwę[5].
Pod koniec lat 20. rozpoczął się proces stalinizacji partii. Z CPUSA usuwano polityków, których poglądy nie odpowiadały linii wyznaczonej przez Komintern[6]. W 1929 z partii usunięto Jamesa Patricka Cannona i jego zwolenników. Było to spowodowane poparciem przez Cannona trockizmu[6]. Jeszcze w tym samym roku z CPUSA wydalono Jaya Lovestone’a i Benjamina Gitlowa[6]. Obaj działacze byli zwolennikami nurtu w komunizmie wypracowanego przez Nikołaja Bucharina[6]. W trakcie wielkiego kryzysu zaangażowana była w ruch bezrobotnych[5]. W tym czasie jawnie głosiła potrzebę zniesienia kapitalizmu i wprowadzenia w USA systemu wzorowanego na radzieckim[6]. Na początku lat 30. władzę w partii przejął Earl Browder, a CPUSA uległa całkowitej stalinizacji[6]. W 1932 partia wystawiła kandydaturę Williama Fostera w wyborach prezydenckich[6]. Polityk ten mówił o utworzeniu „Ameryki Radzieckiej” w której wszystkie „kapitalistyczne” partie (w tym socjaliści) zostałyby rozwiązane, a media trafiły pod kontrolę rządu[6]. Foster zdobył zaledwie 102 991 głosów (mniej niż 1%)[6]. Po przegranych wyborach komuniści potępili Nowy Ład, a Franklina Delano Roosevelta okrzyknęli mianem „socjalfaszysty”[6].
W 1935 przyjęła taktykę Frontu Ludowego[7]. Wtedy też zyskała szersze poparcie na gruncie rosnącego antyfaszyzmu[7]. Przedstawiciele CPUSA przestali poruszać kwestie rewolucji komunistycznej, a zaczęli akcentować potrzebę sojuszu z ruchami umiarkowanymi[6]. Komuniści przystępowali także do mniej radykalnych partii[6]. CPUSA miała niewielkie sukcesy w wyborach lokalnych. Komunistom udało się wprowadzić dwóch przedstawicieli do Rady miejskiej Nowego Jorku[6]. Potajemnie członkami CPUSA była trójka kongresmenów wybranych z nominacji Partii Demokratycznej i Minnesota’s Farmer–Labor Party[8]. Członkowie CPUSA aktywni byli w organizacjach liberalnych, afroamerykańskich, pacyfistycznych, kulturowych i studenckich[5]. Zdominowali też związki zawodowe w kilku branżach[5][6]. W drugiej połowie lat 30. członkowie CPUSA znaleźli się pośród amerykańskich członków Brygad Międzynarodowych walczących w wojnie domowej w Hiszpanii[4]. Pod koniec lat 30. liczba członków partii przekroczyła 65 tysięcy[5].
W 1939 jej kierownictwo poparło pakt Ribbentrop-Mołotow i odeszło od antyfaszyzmu[9]. CPUSA rozpętała nową kampanię ataków na Roosevelta i sprzeciwiała się amerykańskim programom pomocy dla aliantów[6]. Takie przedsięwzięcia oficjalnie usprawiedliwiano pacyfizmem[6]. Działania CPUSA przyczyniły się do odwrócenia się od partii większości środowisk liberalnych[6]. Rok później Earl Browder wystartował w wyborach prezydenckich[9]. Jako że zakazano mu podróżowania po kraju, jego kampania ograniczyła się do wydawania pisemnych oświadczeń i dystrybucji nagranych przemówień[9]. Komunistyczny kandydat zdobył jedynie 46 tysięcy głosów[9]. Jeszcze w tym samym roku CPUSA oficjalnie zrezygnowała z członkostwa w Kominternie (był to krok taktyczny)[6].
Po ataku Niemiec na ZSRR amerykańska opinia publiczna zaczęła przychylniej patrzeć na komunizm[9]. Sama CPUSA powróciła do taktyki Frontu Ludowego i udzieliła poparcia Rooseveltowi[6]. W 1942 liczba członków partii osiągnęła 85 tysięcy[5]. Pod koniec wojny prokomunistyczne związki zawodowe liczyły ponad milion członków[6]. W 1944 Earl Browder ogłosił, że możliwe jest pokojowe współistnienie komunizmu i kapitalizmu[9]. Poglądy i działania Browdera wzbudziły zaniepokojenie pośród komunistów w USA, jak i poza granicami kraju. W 1945 został on odwołany ze stanowiska. Jego następcą został William Foster[9]. Dwa lata później Browder został usunięty z CPUSA (po wcześniejszym poddaniu go krytyce przez sowieckich polityków)[9].
Wiliam Foster prowadził partię w wierności doktrynie stalinizmu[6]. Dowody na działalność szpiegowską członków CPUSA na rzecz ZSRR skłoniły prezydenta Harry’ego Trumana do działań przeciwko komunistom[6]. W 1948 przywódcy partii zostali uwięzieni[6]. W trakcie wojny koreańskiej rząd wprowadził szereg antykomunistycznych ustaw[6]. CPUSA pozostała legalna jednak uległa marginalizacji i izolacji. W połowie lat 50. liczba jej członków spadła poniżej 12 tysięcy[6].
Po powstaniu na Węgrzech (1956) i operacji „Dunaj” (1968) szeregi partii opuściła część członków. Zaprotestowali oni w ten sposób przeciwko ściśle prosowieckiej polityce kierownictwa CPUSA[8]. Na morale członków partii negatywnie wpłynęły także referat O kulcie jednostki i jego następstwach Nikity Chruszczowa i ujawnienie zbrodni stalinizmu[5].
W 1959 na czele partii stanął Gus Hall. Był to polityk ściśle prosowiecki i ortodoksyjnie marksistowsko–leninowski[6]. W latach 60. i 70. aktywiści partii uczestniczyli w ruchu antywojennym i afroamerykańskim, niemniej jednak nie odgrywali już na lewicy większej roli[5][4]. Hall wystartował w wyborach prezydenckich w 1968, 1972 i 1976. W 1968 zdobył 1072 głosy[4], w 1972 25 597 głosów, a w 1976 58 709[9]. W latach 80. Hall krytykował eurokomunizm i reformy Michaiła Gorbaczowa[9]. Pod koniec lat 80. liczba członków CPSUA spadła poniżej 10 tysięcy[6]. W 1991 Hall poparł nieudany pucz Janajewa[8]. Frakcja reformatorska komunistów opuściła wtedy struktury CPUSA[6]. W 2000 zmarł Gus Hall. Nowym przywódcą partii został Sam Webb[9]. Partia liczyła wtedy mniej niż 2 tysiące członków[6].
.jpg)
Działalność partii potajemnie dotowana była przez rząd ZSRR. Przykładowo w 1988 roku radziecki rząd przekazał CPUSA trzy miliony dolarów[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
