Komenda Wojewódzka Straży Granicznej w Białymstoku

Komenda Wojewódzka Straży Granicznej w Białymstoku – organ dowodzenia Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej w latach 1922–1923.

Komenda Wojewódzka SG w Białymstoku

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1922
Rozformowanie	1923
Komendanci
Pierwszy	płk Antoni Jastrzębski
Organizacja
Dyslokacja	Białystok Grodno
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Główna Komenda SG Wojewoda Białostocki

Formowanie i zmiany organizacyjne

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku o powołaniu Straży Granicznej, Minister Spraw Wewnętrznych z dniem 1 września 1922 wprowadził w formacji nową organizację wewnętrzną^[1]. Ostatecznie nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczną” zmieniono rozkazem Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 listopada 1922 roku. Granicę wschodnią podzielono na odcinki wojewódzkie. Komendy wojewódzkie Straży Granicznej przyjęły nazwy województw. Komendant podlegał w sprawach służby granicznej wojewodzie, a pod względem dyscyplinarnym, administracyjnym i regulaminowym – głównemu komendantowi Straży Granicznej. Komendantom wojewódzkim za pośrednictwem komend powiatowych podlegały wszystkie bataliony Straży Granicznej stacjonujące w obrębie województwa^[2]. Komenda Główna Straży Granicznej wyznaczyła z dniem 1 września 1922 roku obsadę personalną Komendy Wojewódzkiej Straży Granicznej w Białymstoku^[3].

Zgodnie z rozkazem GK SG L.5893/tj. z 2 października 1922^[4], z dniem 6 października 1922 komenda Wojewódzka SG przeniesiona została z Białegostoku do Grodna^[5].

Komenda Wojewódzka Straży Granicznej „Białystok” z siedzibą w Grudnie została zlikwidowana 11 lipca 1923 po uprzednim protokolarnym przekazaniu granicy komendantowi okręgowemu Policji Państwowej w Białymstoku^[6].

Służba graniczna

W drugiej połowie 1922 Komendzie Wojewódzkiej SG „Białystok" z siedzibą w Grodnie podporządkowany został 27 szwadron kordonowej żandarmerii polowej rozmieszczony początkowo w Grodnie, a od listopada w Grandziczach. Szwadron wystawiał własne posterunki oraz prowadził rozpoznanie pogranicza za pomocą „płytkiego wywiadu”. Dodatkowym zadaniem realizowanym przez żandarmerię była kontrola żołnierzy Straży Granicznej podczas pełnienia służby granicznej^[7].

Kadra komendy wojewódzkiej

Stan na dzień 1 września 1922^[8]:

• komendant – płk rez. pow. do sł. cz. Antoni Jastrzębski
• zastępca komendanta – mjr Karol Baczyński
• oficer do specjalnych zleceń – ppor. Stefan Boratyński
• oficer ordynansowy – ppor. Stefan Pieńkowski

Struktura organizacyjna

Dyslokacja według stanu na dzień 1 grudnia 1922^[9][10]

• Komenda wojewódzka w Białymstoku
  • Komenda Powiatowa Straży Granicznej w Sopoćkiniach
    • 10 batalion Straży Granicznej – Suwałki
    • 42 batalion Straży Granicznej – Sopoćkinie
    • 41 batalion Straży Granicznej – Druskienniki

Przypisy

1. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
2. Dominiczak 1997 ↓, s. 244.
3. Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 50.
4. Zmiany dyslokacyjne KW Poleskiej ↓, s. 3.
5. Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 81.
6. Ochał 2017 ↓, s. 128.
7. Ochał 2017 ↓, s. 120.
8. Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 2.
9. Dominiczak 1992 ↓, s. 79,81,82.
10. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 28.

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
• Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
• Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów Straży Granicznej, obszary odcinków granicznych , 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/53.)
• Rozkazy organizacyjne Głównej Komendy Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/77)
• Materiały dotyczące zmian w dyslokacji na odcinku Komendy Wojewódzkiej Poleskiej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.165/8.)