Kanał Północnokrymski
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kanał Północnokrymski (ukr. Північно-Кримський канал) – sezonowy kanał nawadniający zbudowany w trzech etapach począwszy od 1961 prowadzący wodę ze Zbiornika Kachowskiego na Półwysep Krymski do miejscowości Zełenyj Jar, skąd transportowana jest rurociągiem do Kerczu i Teodozji. Na początku lat 2000 kanał pokrywał 85% krymskiego zapotrzebowania na wodę[1].
Państwo | |||
---|---|---|---|
Lata budowy |
1961–1975 | ||
Długość |
402,6 km | ||
Początek | |||
Miejsce | |||
współrzędne | |||
Koniec | |||
Miejsce | |||
współrzędne | |||
|
Długość kanału wynosi 402,6 km[2], średni przepływ 380 m³/s. Na skutek parowania oraz braku nieprzepuszczalnego dna[3] w trakcie przepływu tracone jest 50% wody[2]. Kanał ma charakter sezonowy, dopływ wody inaugurowany jest pod koniec kwietnia[4]. Po zakończeniu okresu wegetacyjnego kanał jest osuszony[3]. Łącznie nawadnia powierzchnię około 600 000 ha. Na terenie obwodu chersońskiego oddziela się od niego zachodnia odnoga – Kanał Krasnoznamieński.
Pierwszym pomysłodawcą budowy kanału był w 1846 fiński naukowiec, Christian von Steven[2]. Budowy nie podjęto ze względu na zbyt wysoki koszt, szacowany na 40 mln rubli[2]. Pomysł budowy kanału nawadniającego powrócił jeszcze w pracach geodezyjnych na początku XX wieku[2]. Ostatecznie projektowanie kanału i systemu irygacyjnego rozpoczęto w 1950 wraz z rozpoczęciem budowy Zbiornika Kachowskiego[2]. Projekt przebiegu był gotów w 1956, a rozpoczęty w 1961 pierwszy etap kanału doprowadzono do Krasnoperekopska pod koniec 1963 i zakończono w 1975[2]. Drugi etap rozpoczęto projektować w 1976 i zrealizowano do 1986, trzeci rozpoczęty w 1986 został ograniczony po rozpadzie ZSRR ze względów ekonomicznych i zamknięty w 1995[2]. Jego powstanie pozwoliło na dwukrotne zwiększenie plonów na Krymie[2].
Po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, Ukraina odcięła dopływ wody na Krym przegradzając kanał zaporą w Kałanczaku[5], co doprowadziło do niedoboru wody na półwyspie[1]. Spowodowało to znaczne ograniczenie upraw na półwyspie ze 130 tys. hektarów (2013) do 14 tys. (2017)[6]. 26 lutego 2022 roku, w trakcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę tama na kanale została wysadzona przez oddziały rosyjskie, co wznowiło dostawy wody na półwysep[7]. Do funkcjonowania Kanał Północnokrymski wymaga minimum 10 metrowego poziomu lustra wody w Zbiorniku Kachowskim. Zbiornik został opróżniony wskutek zniszczenia zapory w Nowej Kachowce[4].
- Początek kanału w Nowej Kachowce, 2019
- Widok kanału z lotu ptaka, 2008
- Suchy kanał w 2019
- Przedłużenie kanału w postaci rurociągu w Symferopolu