KNM B-1

KNM B-1 – norweski okręt podwodny z okresu dwudziestolecia międzywojennego, pierwsza z sześciu zbudowanych jednostek typu B. Zwodowany 1 sierpnia 1922 roku w krajowej stoczni Karljohansvern(inne języki) w Horten, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej 1 lutego 1923 roku. Po inwazji Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku jednostce udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie służyła jako okręt szkolny do kwietnia 1944 roku. W 1946 roku okręt sprzedano w celu złomowania.

KNM B-1

Bliźniaczy okręt podwodny B-4
Klasa	okręt podwodny
Typ	B
Projekt	EB 406B (EB 64B)
Historia
Stocznia	Karljohansvern(inne języki), Horten
Położenie stępki	1915
Wodowanie	1 sierpnia 1922
Norweska KMW
Wejście do służby	1 lutego 1923
Wycofanie ze służby	24 kwietnia 1944
Los okrętu	sprzedany na złom w 1946
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 420 ton 545 ton
Długość	51 metra
Szerokość	5,33 m
Zanurzenie	3,5 m
Zanurzenie testowe	60 m
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	14,5 węzła 10,5 w.
Zasięg	powierzchnia: 2900 Mm przy 9 w. zanurzenie: 150 Mm przy 3 w.
Uzbrojenie
6 torped, 1 działo kal. 76 mm
Wyrzutnie torpedowe	4 × 450 mm
Załoga	23

Projekt i budowa

Po wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów^[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych^[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA^[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana^[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy^[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930^[1][3] .

KNM^{[uwaga 1]} B-1 został zbudowany w stoczni Karljohansvern(inne języki) w Horten^[2][4]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku, a zwodowany został 1 sierpnia 1922 roku^[3] [4].

Dane taktyczno-techniczne

B-1 był okrętem podwodnym konstrukcji jednokadłubowej o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra^[3] [4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton^{[4][5][uwaga 2]}. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 900 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)^{[4][5][uwaga 3]}. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu^{[3] [6][uwaga 4]}. Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu^{[3] [uwaga 5]}. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów^[3] .

Okręt wyposażony był w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped^{[3] [4][uwaga 6]}. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28^[2][3] .

Załoga okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy^{[4][5][uwaga 7]}.

Służba

Po ukończeniu, 1 lutego 1923 roku KNM B-1 został przyjęty do służby w marynarce wojennej^[3] [7] . Okręt wraz z bliźniaczymi jednostkami B-2, B-3, B-4, B-5 i B-6 operował na Morzu Północnym^[8]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały^[3] . 17 października 1939 roku dowództwo B-1 objął kpt. mar. Christian Fredrik Thestrup Melsom^{[7] [uwaga 8]}. W momencie ataku Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku okręt należał do 3. dywizjonu okrętów podwodnych i stacjonował w porcie Liland(inne języki) koło Narwiku^[9] . W drugiej połowie maja B-1 wraz z B-3 i brytyjskim okrętem podwodnym HMS „Truant”(inne języki) operował w okolicach Harstad, a następnie nieopodal Tromsø^[10] . 7 czerwca okręt opuścił Tromsø w konwoju, w skład którego wchodziły: brytyjski krążownik ciężki HMS „Devonshire”(inne języki) (z królem Haakonem VII wraz z rodziną na pokładzie), norweskie okręty patrolowe „Fridtjof Nansen”(inne języki) i „Nordkapp”(inne języki) oraz sześć uzbrojonych statków, osłanianych przez niszczyciele HMS „Veteran”(inne języki) i HMS „Kelvin” oraz dwa trawlery^[11] . Jednostki bez przeszkód przybyły do Rosyth 18 czerwca 1940 roku^[11] .

B-1 służył następnie w 7. Flotylli Okrętów Podwodnych jako jednostka szkolna dla sił ZOP do 24 kwietnia 1944 roku, kiedy zakończył służbę^{[4][8][uwaga 9]}. W 1946 roku jednostka została sprzedana na złom^[3] [4].

Uwagi

1. KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
2. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton.
3. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, a silników elektrycznych 800 KM.
4. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, a pod wodą 11 węzłów.
5. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
6. Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręt był wyposażony w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
7. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
8. Sprawował je do 17 listopada 1940 roku^[7] .
9. Gogin 2014 ↓  podaje, że okręt zakończył służbę w lipcu 1944 roku.

Przypisy

1. Friedman 1995 ↓, s. 72.
2. Fontenoy 2007 ↓, s. 166.
3. Gogin 2014 ↓.
4. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380.
5. Parkes 1933 ↓, s. 384.
6. Lipiński 1999 ↓, s. 607.
7. Helgason ↓.
8. Fontenoy 2007 ↓, s. 167.
9. Kindell 1940A ↓.
10. Kindell 1940B ↓.
11. Kindell 1940C ↓.

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930). Navypedia. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: HNoMS B-1. uboat.net. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 3 of 4) Wednesday 15th – Tuesday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).