KNM A-3

KNM A-3 – norweski okręt podwodny z początku XX wieku, jedna ze zbudowanych dla Norwegii jednostek typu A. Zwodowany w 1913 roku w niemieckiej stoczni Germaniawerft w Kilonii, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej w 1914 roku. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku jednostka została zatopiona przez własną załogę.

KNM A-3

Bliźniaczy okręt podwodny A-4
Klasa	okręt podwodny
Typ	A
Historia
Stocznia	Germaniawerft, Kilonia
Położenie stępki	1911
Wodowanie	1913
Norweska KMW
Wejście do służby	1914
Los okrętu	samozatopiony w kwietniu 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 250 ton normalna: 268 ton 355 ton
Długość	46,5 metra
Szerokość	4,8 m
Zanurzenie	2,7 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 700 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 380 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	14,5 węzła 9 w.
Zasięg	powierzchnia: 900 Mm przy 10 w. zanurzenie: 76 Mm przy 3,3 w.
Uzbrojenie
5 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 450 mm
Załoga	17

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu A zostały zamówione przez rząd Norwegii w Niemczech po pozyskaniu z tego kraju pierwszego okrętu podwodnego, którym był „Kobben”(inne języki)^[1]. Norwegowie byli bardzo zadowoleni z parametrów tej zbudowanej w 1909 roku jednostki i już w listopadzie 1910 roku wystosowali zapytania ofertowe skierowane do niemieckich stoczni w celu pozyskania kolejnych okrętów^[1]. Najlepszy z punktu widzenia zamawiającego projekt przygotowała stocznia Germaniawerft, który był powiększoną i silniej uzbrojoną wersją zbudowanego dla Regia Marina okrętu podwodnego „Atropo”^[2]. Głównym konstruktorem okrętów był dr Hans Techel(inne języki)^[3]. W maju 1911 roku Norwegowie zamówili trzy jednostki, powiększając w 1912 roku zamówienie o jeszcze jeden okręt^[4]. Zmianą w stosunku do poprzednich konstrukcji Germaniawerft było przesunięcie rufowych sterów za śruby; nowością było wyposażenie tak małych jednostek w żyrokompasy^[4].

KNM^{[uwaga 1]} A-3 został zbudowany w stoczni Germaniawerft w Kilonii^[5][6]. Stępkę okrętu położono w 1911 roku, a zwodowany został w 1913 roku^[5][7] .

Dane taktyczno-techniczne

A-3 był okrętem podwodnym konstrukcji dwukadłubowej o długości całkowitej 46,5 metra, szerokości 4,8 metra i zanurzeniu 2,7 metra^[7] [8]. Średnica kadłuba sztywnego wynosiła 3,18 metra^[4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 250 ton (normalna 268 ton), a w zanurzeniu 355 ton^{[5][7] [uwaga 2]}. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, dwusuwowe silniki wysokoprężne Germaniawerft o łącznej mocy 700 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 380 KM^[3][7] . Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[7] [8]. Zapas paliwa wynosił 12,8 tony^[4][7] . Zasięg wynosił 900 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym i 76 Mm przy prędkości 3,3 węzła w zanurzeniu^[3][7] . Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[4][7] .

Okręt wyposażony był w trzy wyrzutnie torped kalibru 450 mm: dwie dziobowe i jedną rufową, z łącznym zapasem pięciu torped^{[4][7] [uwaga 3]}.

Załoga okrętu składała się z 17 oficerów, podoficerów i marynarzy^{[6][8][uwaga 4]}.

Służba

Po ukończeniu, na początku 1914 roku A-3 w towarzystwie bliźniaczych A-2 i A-4 odbył rejs z Kilonii do Norwegii, dopływając do bazy w Horten^[4]. W tym roku jednostka została przyjęta do służby w marynarce wojennej^[7] . W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały^[7] . W momencie inwazji Niemiec na Norwegię A-3 wraz z bliźniaczymi jednostkami A-2 i A-4 wchodził w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych z bazą w Horten^[9] . Okręt został w nocy z 15 na 16 kwietnia 1940 roku samozatopiony nieopodal Tønsberg w Oslofjorden^[7] [8].

Uwagi

1. KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
2. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 379 podaje, że wyporność wynosiła 260/340 ton; Parkes 1933 ↓, s. 384 i Lipiński 1999 ↓, s. 607 podają, że 250/355 ton; Rössler 1989 ↓, s. 36 – 268/353 tony, zaś Möller i Brack 2004 ↓, s. 42 – 270/342 tony.
3. Parkes 1933 ↓, s. 384 podaje, że okręt był wyposażony w jedną dziobową i dwie rufowe wyrzutnie z łącznym zapasem czterech torped.
4. Parkes 1933 ↓, s. 384 podaje, że liczebność załogi wynosiła 15 osób.

Przypisy

1. Rössler 1989 ↓, s. 35.
2. Rössler 1989 ↓, s. 35-36.
3. Möller i Brack 2004 ↓, s. 42.
4. Rössler 1989 ↓, s. 36.
5. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 350.
6. Brassey 1915 ↓, s. 183.
7. Gogin 2014 ↓.
8. Fontenoy 2007 ↓, s. 96.
9. Kindell 1940 ↓.

Bibliografia

• T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1915. London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Ivan Gogin: A2 submarines (1914). Navypedia. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).