Języki barito

Języki barito – grupa języków austronezyjskich używanych w Indonezji, w południowo-wschodniej części wyspy Borneo^[1]. Język malgaski funkcjonuje na Madagaskarze, gdzie jest objęty statusem języka państwowego^[2][3]. Nazwa grupy językowej pochodzi od nazwy rzeki Barito^[4].

Języki barito

Obszar	Borneo (Indonezja), Madagaskar, Majotta, Filipiny (?)
Klasyfikacja genetyczna	języki austronezyjskie języki malajsko-polinezyjskie języki barito
Podział	• języki barito-mahakam • języki barito zachodnie • języki barito wschodnie • języki sama-bajaw (?)
Kody rodziny językowej
Glottolog	grea1283
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Istnienie grupy barito zaproponował Alfred B. Hudson w 1967 roku^[5]. Badacz wyróżnił następujące gałęzie^[1]:

• Języki barito-mahakam (tunjung)
• Języki barito zachodnie
  • Grupa północno-zachodnia
  • Grupa południowo-zachodnia
• Języki barito wschodnie
  • Grupa północno-wschodnia
  • Grupa centralno-wschodnia
  • Grupa południowo-wschodnia

Język malgaski, wywodzący się z Borneo, został przeniesiony na Madagaskar w wyniku migracji, która nastąpiła nie wcześniej niż w VII w. n.e.^[6][7] W 1951 r., jeszcze przed wyróżnieniem rodziny barito, malgaski został powiązany z językiem ma’anyan, przedstawicielem języków barito wschodnich^[4].

A.D. Smith (2018) kwestionuje istnienie grupy barito i wspólnego prajęzyka, z którego miałyby wywodzić się te języki^[8] . K.A. Adelaar (2005) wyróżnia trzy odrębne grupy (barito-mahakam, barito wschodnie, barito zachodnie)^[9]. R. Blust (2005, 2013) postuluje możliwość istnienia większej grupy barito (ang. Greater Barito), obejmującej także języki sama-bajaw z Filipin (o ile stwierdzone podobieństwa między sama-bajaw a barito nie wynikają z zapożyczania)^[4].

Najlepiej poznany spośród tych języków to malgaski, któremu poświęcono kompleksowy zasób literatury lingwistycznej (słowniki, opracowania opisowe, prace dialektologiczne, analizy socjolingwistyczne itp.). Dość dobrze udokumentowany został również język ngaju z Borneo, po raz pierwszy opisany w II poł. XIX w.^[10]

Użytkownicy języków barito w Indonezji posługują się również językiem banjar (z grupy języków malajskich), który dominuje w różnych zakątkach Kalimantanu, charakteryzuje się dużą ekspansywnością (na niekorzyść mniejszych języków etnicznych) i służy jako środek komunikacji międzyetnicznej, obok języka indonezyjskiego^[11].

Zobacz też

• Dajakowie
• Malgasze

Przypisy

1. Blust 2013 ↓, s. 631.
2. Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 84, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
3. JozefJ. Genzor JozefJ., Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 410, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
4. Blust 2013 ↓, s. 743.
5. Alfred B.A.B. Hudson Alfred B.A.B., The Barito Isolects of Borneo: A Classification Based on Comparative Reconstruction and Lexicostatistics, Ithaca: Southeast Asia Program, Department of Asian Studies, Cornell University, 1967 (Data Paper 68), ISBN 0-87727-068-6, OCLC 432705 [dostęp 2024-02-11] (ang.). Brak numerów stron w książce
6. Adelaar 1995 ↓, s. 328.
7. Adelaar 2006 ↓, s. 84.
8. Smith 2018 ↓.
9. Adelaar 2005 ↓, s. 15–16.
10. Smith 2018 ↓, s. 15–16.
11. Steinhauer 1994 ↓, s. 771.

Bibliografia

• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A., Asian Roots of the Malagasy: A Linguistic Perspective, „Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia”, 151 (3), 1995, s. 325–356, DOI: 10.1163/22134379-90003036, ISSN 0006-2294, OCLC 5672481889, JSTOR: 27864676 (ang.).
• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A., Borneo as a Cross-Roads for Comparative Austronesian Linguistics, [w:] PeterP. Bellwood, James J.J.J. Fox, DarrellD. Tryon (red.), The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, Canberra: ANU E Press, 2006, s. 81–102, DOI: 10.22459/A.09.2006.04, ISBN 1-920942-85-8, ISBN 0-731521-32-3, OCLC 225298720, JSTOR: j.ctt2jbjx1.7 (ang.).
• AlexanderA. Adelaar AlexanderA., The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective, [w:] AlexanderA. Adelaar, Nikolaus P.N.P. Himmelmann (red.), The Austronesian languages of Asia and Madagascar, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42, DOI: 10.4324/9780203821121, ISBN 978-0-7007-1286-1, ISBN 978-0-203-82112-1, OCLC 53814161 (ang.).
• RobertR. Blust RobertR., The Austronesian languages, wyd. popr., Canberra: Asia-Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University, 2013 (Asia-Pacific Linguistics 008), ISBN 978-1-922185-07-5, OCLC 851066712 (ang.).
• Alexander D.A.D. Smith Alexander D.A.D., The Barito Linkage Hypothesis, with a Note on the Position of Basap, „Journal of the Southeast Asian Linguistics Society”, 11 (1), 2018, s. 13–34, ISSN 1836-6821, OCLC 7655616510 [dostęp 2023-12-09] (ang.).
• HeinH. Steinhauer HeinH., The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (4), 1994, s. 755–784, DOI: 10.1163/22134379-90003070, ISSN 0006-2294, OCLC 6015306165, JSTOR: 27864615 (ang.).